Karanlık Enerji Olmayabilir!
1929'da Hubble'ın evrenin genişlediğini keşfetmesinden yaklaşık 70 yıl sonra, 1998'de Tip Ia süpernovalar üzerinde yapılan gözlemler, Hubble'ın bulduğu bu genişlemenin sabit bir miktarda olmadığını, zamanla değiştiğini ortaya koydu. Evren, ivmelenerek genişliyordu, yani gelecekte genişleme miktarı çok daha büyük olacak, uzak galaksiler bizden giderek daha da hızlı uzaklaşacaktı. Fakat bu durum sandığımız gibi olmayabilir.
1998'de yapılan bu gözlemsel çalışma, 2011'de Riess, Schmidt ve Perlmutter'a Nobel Ödülü'nü getirdi. Daha uzakta yer alan galaksilerin yalnızca daha hızlı uzaklaştığını değil, değişen bir hızla uzaklaştığını göstermeleri, bilim dünyasında önemli bir şok etkisi yaratmıştı. Bu gözleme, karanlık enerji adını verdiğimiz, bir nevi evrenin genişlemesine arka plandan sürekli destek sağlayan bir enerji olduğu fikri ortaya atılarak açıklama getirildi. Fakat bu enerjinin ne olabileceği hakkında hala sağlam bir fikrimiz oluşmamış durumda.
Bazı kozmologlar bu duruma katılmayıp, fikre karşı çıkmaktalar. Kimileri durumu yeni çekim teorileri ile izah ederken, kimileri de gözlemde hatalar olduğunu iddia ediyor. Lakin teoriler genellikle, gözlemlerle sınanmadığı sürece çok güçlü değillerdir. Karanlık enerji fikri ise, tamamen gözlemsel bir durumun açıklaması olduğu için, alternatif teori açıklamalarından oldukça güçlü bir konumda duruyor. Her ne kadar karanlık enerjiye ihtiyaç duymayan modeller geliştirilmiş olsa da, hala kabul gören karanlık enerjinin baskın olduğu bir evren modeli. Fakat gözlemin hatalar barındırıyor olmasının ispatlanması, işleri değiştirebilir.
Oxford Üniversitesinden Subir Sarkar, 1998 'de yapılan çalışmanın benzerini, daha çok galaksi üzerinde uygulayarak tekrar sonuç elde etmeye çalıştı. Gelişen gözlem teknikleri sayesinde artık daha çok galaksi incelenebiliyor böylelikle hatalar daha da aza indirgenebiliyor. Sarkar, aynı zamanda geçmişte izlenen istatistiksel yoldan daha farklı bir yola başvurdu. Böyle yaptığında, aslında bir ivmelenme görünmüyordu! Dolayısıyla karanlık enerji gibi, ne olduğu hakkında hiçbir fikrimiz olmayan ve evrenin %69'unu oluşturduğunu düşündüğümüz bir enerjiye de ihtiyaç yoktu.
Sarkar'ın bu girişimi, otoriteler tarafından ciddi anlamda eleştiriye maruz kaldı. Fakat, karanlık enerji fikrine karşı önemli bir tartışma ortamı da başlatmış oldu. Bazı kozmologlar, 1998'de yapılan çalışmanın temelleri hakkında önemli eleştirilerde bulunmaya başladı. Gözler bir yandan alternatif çekim teorilerine çevrilirken, bir yandan da çok uzakta yer alan Tip Ia süpernovaların böyle sonuçlar vermesine sebep olabilecek alternatif sonuçlara dikkati çekti.
Eğer karanlık enerji varsa, mevcut modelimize göre karanlık enerji evrenin %69'unu oluşturuyor gibi görünüyor. Fakat ne olduğu hakkında hala net bir fikrimiz yok. Ola ki yapılan çalışmalarda hata varsa, bu ikinci bir şok dalgası yaratacak fakat bir yandan da bizi önemli bir problemden kurtarmış olacak. Kozmologlar, özellikle şu sıralar bu konu üzerine fazlasıyla düşmüş durumda. Özellikle teknolojinin gelişmesi ve yatırımların yapılmasıyla, karanlık enerji üzerine yapılan araştırmalar da artmış durumda. Bu sebeple, yakında çok önemli haberler duymayı bekliyoruz. Hala çoğunluk tarafından kabul görülen fikrin, karanlık enerjinin baskın olduğu model olduğunu bir kez daha vurgulayalım. Fakat, bilim daima tartışmalara açık olmalı ve kendini sınamalıdır!
Hazırlayan:Ögetay Kayalı
Referanslar
1. Riess, A. G., Filippenko, A. V., Challis, P., Clocchiatti, A., Diercks, A., Garnavich, P. M., … Tonry, J. (1998). Observational Evidence from Supernovae for an Accelerating Universe and a Cosmological Constant. The Astronomical Journal, 116(3), 1009–1038. https://doi.org/10.1086/300499
2. Nielsen, J. T., Guffanti, A., & Sarkar, S. (2016). Marginal evidence for cosmic acceleration from Type Ia supernovae. Nature Publishing Group, 5. https://doi.org/10.1038/srep35596
3. Peebles, P. J. E., Peebles, P. J. E., Ratra, B., & Ratra, B. (2003). The cosmological constant and dark energy. Reviews of Modern Physics, 75(2), 559–606. https://doi.org/10.1103/RevModPhys.75.559
4. Clifton, T., Ferreira, P. G., Padilla, A., & Skordis, C. (2012). Modified gravity and cosmology. Physics Reports, 513(1–3), 1–189. https://doi.org/10.1016/j.physrep.2012.01.001
5. <https://www.researchgate.net/publication/318010510_Lawrence_Krauss_Do_Your_Homework_corrected>
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/04/2024 00:19:39 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12928
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.