Amatör AstronomiEvrenPopüler Bilim
Trend

Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) Gözlemi

Çoğumuzun bildiği gibi, Dünya etrafında yörüngede dolanmakta olan ve uluslarasası bir çabanın ürünü olan Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ, İng. ISS), her 90 dakikada bir dönüş tamamlamakta ve Dünya etrafında günde 16 defa dolanmaktadır.

Bu dolanmalar sırasında, dünyanın çeştili yerlerinin üzerinden geçer. Bu geçişlerin kimi o yerin gündüzüne kimi de gecesine denk gelebilir. Aslında geçeceği zamanı bilebilirseniz, geçerken izleyebilir, hatta fotoğrafını bile çekebilirsiniz. Bu yazımızda Uluslararası Uzay İstasyonu’nu izlemek, bulunduğunuz yerden ne zaman geçeceğini bilmek için bazı ipuçları vereceğiz.

Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) Nedir?

ISS, içinde farklı uluslardan astronotların yaşadığı, çalıştığı ve deney yaptığı, yeryüzünden neredeyse 408 km yüksekte, saatte yaklaşık 27.576 km hızla Dünya etrafında dolanan yüksek teknoloji ürünü bir laboratuvardır.

İstasyona yıllar boyunca farklı ülkelerin üretimi birçok parça eklenmiştir. Parçaları uzayda bir araya getirilmiş ve böylece insanlığın en iddialı, karmaşık ve riskli inşaat projesi olmuştur.

uluslararası uzay istasyonu iss ISS
Görsel: Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) – STS-132 – 23 Mayıs 2010.

ISS fotoğraflarına bakarsanız, filmlerdeki gibi havalı uzay araçlarına benzemediğini görebilirsiniz. Çünkü filmlerde görülen bazı şeyler gerçeğe uymayabilir. Gerçek hayatta uzay aracının güzel ve estetik olması gerekli değildir. Önemli olan işlevsel olması ve düzgün çalışmasıdır.

ISS pek çok farklı parçadan oluşur. En belirgin kısımları, her iki taraftaki epeyce büyük güneş panelleridir. Bunlardan enerji toplanarak Uluslararası Uzay İstasyonu’na gereken güç sağlanır. Bu panellerin arasında, hepsi bir araya getirilmiş, modüller olarak adlandırılan çok sayıda boru veya silindir vardır. Bunlar, astronotların yaşadığı çalıştıkları oda ve laboratuvarlardır. İç basınç dengelendiğinde, bir uçakta olduğu gibi astronotların uzay giysileri giymeleri gerekmez, normal giysiler giyerler. Ancak dışarı çıkıp çalışmaları gerektiğinde bir uzay giysisi giymek zorunda kalırlar.

ISS Nasıl Görünür?

ISS çok yüksekte bulunduğu için, geçtiği yerlerde karanlık bastıktan çok sonra bile güneş ışığı tarafından aydınlatılır (çünkü onun için Güneş henüz batmamış olabilir). Aslında Ay’ı da bu şekilde görüyoruz. Güneş ışığı, ISS’nin muazzam güneş panel kanatlarından yansır. Bu durum aslında gece gökyüzünde gördüğümüz diğer uydularda da böyledir.

Son yıllarda ISS büyümüş ve daha da parlaklaşmıştır. Şu sıralar o kadar parlaktır ki, gece gökyüzünde onu görebilmek için pahalı ekipmanlar gerekmez. Ayrıca gökyüzü bilginizin de çok olması gerekmez. Bilmeniz gereken tek şey, aramaya başlama zamanıdır. Doğru zamanda doğru yere bakmanız yeterli olacaktır.

ISS Gözlemi İçin Ekipman Gerekli Mi?

Gerek yok! ISS’yi görmek için teleskop ya da dürbün gerekmez. Aslında teleskop, UUİ’nu görmek için yararlı da değildir, çünkü UUİ çok hızlı hareket eder. Teleskopla izlenmesi çok zordur (fakat bunu takip sistemleriyle yapmanın yolları vardır). Belki çift mercekli bir dürbünle görebilirsiniz. Duruma göre daha büyük ve daha parlak görülebilir.
Bu bilgilerden sonra artık ISS’yi görmeye hazırsınız.

Bunun için aşağıdakileri yapmanız gerekir:

  1. ISS’nin bulunduğunuz yerin ufku üzerine ne zaman yükselebileceğini öğrenin (aşağıya bakınız).
  2. Gözlerinizin karanlığa alışmasını sağlamak için, geçiş zamanından en az 5 dakika önce dışarıya çıkın ve (eğer varsa) parlak ışıklardan gözünüzü koruyun.
  3. Batı yönüne doğru dönün. Tam batıda görmeseniz bile yakınında olacaktır. Bekleyin. Sonunda batı ufkunun arkasından yükselmekte olan ya da hemen üstünde hareket eden yıldız gibi bir parlaklık görürsünüz. Bu UUİ olacak!
  4. ISS’nin gökyüzünde geçişini izleyin ve o anların tadını çıkarın!

Çok zor değil ama bilmeniz gereken bazı ek şeyler var. Öncelikle, ISS her gece görülmez. Gökyüzünde bir hafta boyunca açıkça görülebildiği bazı dönemler olur. Yalnızca gece de görülmüyor. Bazen gün batımından sonra değil gün doğmadan önce görülebiliyor. Bu durumda sabah çok erken saatlerde bakmak gerekir.

Ayrıca, ISS’nin her geçişi muhteşem olmaz. Bazen tam tepenizden geçebilirken kimi zaman ufkun biraz üzerinde görülür. Yüksekten geçiş sırasında UUİ şaşırtıcı derecede parlak görülebilmektedir. Ancak düşük geçiş sırasında gökyüzünde o sırada görülen parlak yıldızlardan biraz daha parlak görünür. Gözlemek için en iyi geçişler, ISS’nin ufuktan yükseldiği zamanlardır. Çünkü o zaman Güneş tarafından aydınlatılma en çok olur ve birkaç dakika boyunca görülebilir.

ISS Görmek İçin Yazılımlar

Ne zaman bakılacağını nasıl bilebiliriz? İnternette bununla ilgili bir kaç site var. Buralarda bulunduğunuz yerle ilgili bilgileri girdikten sonra ISS’nin ne zaman ve nerede aramanız gerektiğini görebilirsiniz. Bu iş için hazırlanmış akıllı telefon ve tablet uygulamaları da var. Eğer “ISS” şeklinde arama yaparsanız ilgili uygulamaları bulabilirsiniz.

Özellikle Heavens Above bu tür uydu takipleri için biçilmiş kaftan. Siteye girdikten sonra konumunuzu tanımlarsanız, Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) seçeneğine tıkladıktan sonra saat kaçta, hangi yönden görülmeye başlayacağını, ne kadar parlak olacağını ve nerede sönümleneceğini görebilirsiniz.

Heavens above ISS uluslararasi uzay istasyonu Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) Gözlemi
Görsel: Heavens Above, ISS geçiş zamanları

Siteye girdiğinizde, sağ üstte bulunan kutudan language yazılı yerden Türkçe dilini seçebilirsiniz. Bu aşamada sayfada pek çok bilgi Türkçe olarak verilir. “Gözlem yaptığınız konumu değiştirin” seçimi ile örneğin İzmir’i seçebilirsiniz.

ISS gecis Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) Gözlemi
Görsel: Heavens Above, ISS’nin gökyüzündeki geçişlerinden biri.

Bu aşamada Uluslararsı Uzay İstasyonu (UUİ) yazılı bağlantıyı seçerseniz açılan sayfada bir kaç günlük bir çizelgeye ulaşırsınız. Burada dili Türkçe seçtiğiniz için bilgiler de Türkçe olacaktır. Buradan seçtiğiniz yerde UUİ’nun geçiş bilgilerini, parlaklık, zaman, ufuk yüksekliği, yön gibi bilgilere erişmiş olursunuz.

Örneğin çizelgede yer alan satırda mavi görünen tarihi seçerseniz, yeni açılan sayfada gök haritası üzerinde belirli zamanlarda UUİ nerede görünecekse görmeniz mümkündür. Gök haritasında Ay ve bazı gezegenlerin yerleri de takımyıldızlarla birlikte bulunur.


Hazırlayan: Prof. Dr. Varol Keskin
Editör: Ögetay Kayalı

Prof. Dr. Varol Keskin

Rasyonalist kıdemli yazar. Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünde profesör. Özellikle çift yıldızlar odaklı çeşitli fotometrik çalışmalar yapmıştır. Aynı zamanda 2017 yılında Türkiye adına ilk defa bir ötegezegen keşfeden ekibin bir üyesidir.
Back to top button