MikrobiyolojiBiyoloji

Tıbbi Mikrobiyoloji: Giriş

Mikrobik dünya aktörlerini insanlarla olan etkileşimleri ekseninde ele aldığımızda; iki başlığa yöneliyoruz. Bu noktada temel ayrım kriterimiz, insanlarda hastalık yapan bu etmenlerin “gerçek bir hücre yapısına sahip olup olmamaları.”

Gerçek hücre yapısına sahip olan mikroorganizmalar temelde nükleus varlığı ile belirlenen özelliklerine göre prokaryot (bakteri) ve ökaryot olarak ikiye ayrılırlar. Gerçek hücre yapısı içermeyenleri ise; virüs, viroid, virüsoid ve prionlar olarak sınıflıyoruz.

Prokaryot mikroorganizmaların genel özellikleri şunlardır;

  • Gerçek bir çekirdekleri bulunmaz.
  • Haploid (tek kromozomlu) canlılardır.
  • Kromozom, dairesel çift iplikli DNA molekülünden oluşur.
  • Çekirdek zarları ve çekirdekçikleri bulunmaz.
  • Ribozomları 70S büyüklüğündedir.
  • Hücre zarı çift katmanlıdır ve sterol içermez (Mycoplazma, Ureaplasma haricinde)

Virüsler

Nükleik asit ve sıklıkla protein kapsitten (zarf) oluşurlar. En temel farklılıkları nükleik asit olarak ya sadece RNA ya da DNA içermeleridir. Aynı anda her iki genetik materyali bir arada bulundurmazlar. Enerji üretmek ve çoğalmak için mutlaka konak hücreye ihtiyaç duyarlar.

Viroidler

Kapsidsiz tek telli RNA yapılarıdır. Otonom olarak hücre çekirdeğinde replike olabilir ve genellikle bitki hastalıklarına neden olurlar. Diğer çıplak RNA’ların aksine nükleaz diye adlandırılan parçalayıcı enzimlere dirençlidirler. Protein kodlamamaları grubun genel özellikleriyle çelişen en bilindik nitelikleridir.

Virüsoidler

Viroidlerden farkları, genomlarının bir proteini (delta antijeni) kodlamasıdır. Hepatit D virüsü, bu yapıya çok benzeyen tek insan hastalık etkenidir.

Prionlar

DNA ve RNA içermeyen, nükleazlara, ısı ve dezenfektanlara çok dirençli, immün (bağışıklık) yanıtı ve antikor oluşturmayan protein yapılardır. Nöronlarda vakuolizasyon ve amiloid plak birikimi ile karakterize olan süngerimsi (spongioform) ensefalopati, grubun tipik lezyonudur. İnsan prion hastalıkları, sterilize edilmeyen beyin elektrodları vb. cerrahi aletlerle, kornea transplantasyonu ile veya enfekte dokunun yenerek tüketilmesi ile bulaşmaktadır.

En çok bilinen Prion hastalıkları; Deli Dana, Creutzfeldt-Jakob, Kuru ve Fatal familial insomniadır.

Demet Özaydın

Referanslar
1. Richard A. Harvey et al. – Lippincott’s Illustrated Reviews: Microbiology
2. Jane B. Reece et al. – Campbell: Biyoloji

Rasyonalist

Rasyonalist anonim hesabı. Eskiden Rasyonalist üyesi olup ayrılan ya da dışarıdan yazı gönderenlerin içerikleri ile Rasyonalist ekibinin duyuruları yer almaktadır.

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Back to top button