Mars Ay Kadar Görünecek Mi? 2020 Mars Dünya Yakınlaşması
Sanırım 9-10 yaşlarındayken böyle bir haber olduğunu ve o gece büyük bir merakla pencerede bekleyip Mars'ı görmeye çalıştığımı hatırlıyorum. Benim için ne kadar büyük bir merak uyandırdıysa o anı hala unutamıyorum ve elbette yaşattığı hayal kırıklığını.
Çünkü o gece hiçbir şey görememiştim. O meraklı çocuk bir şekilde merakını koruyup şimdilerde astrofizikte doktora yapıyor olabilir, lakin bu tür sırf tıklanma amacıyla peydahlanan "Mars Ay Kadar Görünecek!" gibi haberlerin ne kadar sakıncalı olabileceğinin de ziyadesiyle farkında. Çünkü bu süreçte birçok kişinin yaşadığı hayal kırıklıklarının ve motivasyon kayıplarının onlara neler kaybettirdiğini birebir gördü.
2003 yılından beri bu haber sürekli dönüp dolaşır. Elbette ne kadar ilgi çekici olduğundan bahsetmeye gerek yok, başka bir gezegeni deyim yerindeyse "dünya gözüyle görmekten" bahsediyoruz. Lakin her seferinde sadece hayal kırıklığı yaratmaktan başka bir işe yaramıyor bu "Mars Ay Kadar Görünecek" haberleri. Çünkü böyle bir şey olması söz konusu dahi değil.
Mars, Ay kadar görünmeyecek, ne yazık ki bu hiçbir zaman mümkün değildir.Mars Ay Kadar Neden Görünmez?
Bütün gezegenler, Güneş etrafında bir yörünge etrafında dolanıyorlar biliyorsunuz ki. Bu yörüngelerin her birinin büyüklüğü farklı ve gezegenler Kepler yasalarınca ifade edilen kurallar gereği bu yörüngelerde farklı periyotlarda hareket ediyorlar.
Dolayısıyla bazı dönemlerde bazı gezegenlerle yakınlaşıyor, bazı dönemlerde ise uzaklaşıyoruz. Bu tamamen doğal, hiçbir şeye etkisi olmayan sıradan bir durum.
Lakin bunun astronomik açıdan faydaları olabiliyor. Çünkü bir gök cismini size yakınken fotoğraflamak var, bir de uzakken fotoğraflamak var. Hepimiz hem fikiriz ki yakınken çektiğimizde daha çok detay elde edebiliriz. "Mars Ay kadar görünecek" haberinin suistimal ettiği nokta da tam olarak bu "yakınlık" durumu. Öyle bir manipülasyon kuruyor ki, sanki doğal olarak bu kadar yakınımıza girip böyle dev gibi görünebilecek.
Gerçekte nasıl bir durum olduğunu yörüngeler üzerinden aşağıda görebilirsiniz. Yakın konumu bugün (28 Ağustos) olan senaryoyu gösteriyor. Diğer görselde ise başka zamanlarda nasıl uzakta kalabildiğini görebilirsiniz.
Arada ciddi bir fark olduğunu görüp, hala aynı yanılgıya düşebilirsiniz. Fakat şunu sorgulayın: Dün gece gökyüzüne baktığınızda hiçbir şey yokken, ertesi gün bir anda Ay kadar görünen Mars olması size mantıklı geliyor mu? Yavaş yavaş yaklaşması gerekmez miydi?
Mars Dünya'ya En Yakın Konumunda
Bu haberin çıkış noktası 2003 yılında Mars'ın Dünya'ya epey yaklaşmış olması. 60,000 yıllık süreç boyunca en yakın konumuydu bu ve ne yazık ki 2287 yılına kadar bu kadar yakın olmayacak. Böyle deyince çok elzem bir durum gibi geliyor kulağa öyle değil mi? Biraz sayılara bakalım o halde. Çünkü bilimde nicel olmak gerekir. Saymayı bırakıp sözcüklerle konuştuğunuzda, her şey mümkün olabilir. O nedenle elimizde verinin var olduğu durumda, bunları görmezden gelmemeli ve anlamaya çalışmalıyız.
2003 yılındaki Mars'ın Dünya'ya en yakın konumunun uzaklığı: 55.7 milyon kilometre!
2020 yılındaki yakınlaşma sırasında Mars'ın Dünya'ya uzaklığı: 62.1 milyon kilometre.
Her ne kadar 7 milyon kilometre benim uçakla bile gitmek isteyeceğim bir mesafe olmasa da yüzde olarak baktığımızda ekstrem bir farklılık görünmüyor. Sadece %10'dan biraz fazla. Takdir edersiniz ki bu daha önce de gerçekleşti ve kimse Mars'ı Ay kadar görmedi. Keza durum tam tersi olsaydı ve %10 daha yakın olsaydı bile, bir yıldız gibi nokta kaynaktan, Ay kadar devasa hale gelmesini bu %10 ile açıklamak mümkün olmazdı.
Neden her seferinde aynı mesafeler olmuyor sorusunun cevabı ise yörüngelerde ve harekette saklı. Basitçe aslında iki yörünge periyodunun OBEB/OKEK sorusudur bu. Lakin yörüngelerin eliptik olması, eğikliklerinin olması, yalpalamaları gibi birçok faktör bu durumu çeşitlendiriyor. Burada da altını çizmek gerekir ki aslında hiçbir zaman harika bir düzen içerisinde hareket yok, hep bir farklılık ve değişim görüyoruz.
Mars Gökyüzünde Nasıl Görünür?
Mars'ı görmek aslında oldukça kolaydır, çünkü gökyüzünde görülen parlak yıldızlara baktığınızda aslında Mars onlardan biridir. Yıldızlara nazaran gezegenler, nokta kaynak olmayıp gökyüzünde belirgin bir açısal boyutları olduğundan ışıkları göz kırpar gibi pek görünmez, daha sabittir. Mars ise kızıl gezegen olmasından dolayı, gökyüzünde kırmızı-turuncu parlak bir yıldız gibi görünür.
Mars, gökyüzünde kırmızı-turuncu parlak bir yıldız gibi görünür.Aşağıdaki görselde gökyüzünde Mars'ı görebilirsiniz. Gökyüzünde gördüğünüz parlak yıldızları ve gezegenlerin ne olduğunu anlamak ve onları bulabilmeniz için hazırladığımız rehberimizi buraya tıklayarak bulabilirsiniz.
Mars Ay'a Kıyasla Ne Kadar Büyük Görünür?
Sanırım tam olarak zurnanın zırt dediği nokta burası oluyor. Biz bu boyut kıyaslamasını yapabilmek için açısal boyut adını verdiğimiz bir tanım kullanıyoruz. Bu tanım kabaca, örneğin Ay'ın çapının, gökyüzünde kaç derecelik bir alana denk düştüğünü ifade eder (tüm gökyüzünü 360° olarak düşünün).
Ay'ın açısal boyutu (çap olarak), yarım derecedir. Yani 0.5° ya da başka bir tabirle 30' olarak yazılır. Buna 30 dakika deriz, 60 dakika bir derecedir.
Mars'ın açısal boyutu ise 3.5"-25.1"dir. Şimdi buradaki " işareti, dakika değil, saniyedir. Bir başka deyişle 1°=60'=3600" eder.
Biz Mars'ın görünebilecek en büyük değeri olan 25.1" için konuşalım, bu 25.1 saniye demektir ve aslında yaklaşık yarım dakikadır. 25.1 saniye yaklaşık 0.007 derece eder.
Ay'ın 30 dakika olduğunu hesaba katacak olursanız, gerçekler ortaya çıkar.
Mars'ın görünebileceği en büyük hali, Ay'dan 72 kat daha küçüktür.Aşağıdaki görsel daha geçtiğimiz haftalarda, 9 Ağustos 2020 tarihinde çekildi. Yani Mars olası en büyük konumuna oldukça yakınken. Bu halde bile Ay'a kıyasla ne kadar küçük olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz. Görselde Ay'a o kadar yaklaşılmış ki, yüzeydeki küresellik sadece hafifçe belli oluyor. Buradan da Mars Ay kadar görünecek haberinin saçmalığını bir kez daha görebiliyoruz.
Neden Sürekli Mars Ay Kadar Görünecek Haberi Yapılıyor?
Çünkü doğal olarak hepimiz "Mars Ay kadar görünecek" denilince böyle muhteşem bir olayın detaylarını merak ediyoruz. Ama ne yazık ki tek yapılan şey sahtekarlık. Önemli olan o habere kaç kişinin tıklayıp ne kadar para kazanıldığı olunca ve insanları doğru bilgilendirmek olmayınca ne yazık ki bu haber sürekli yapılıyor. Hatta yakın olmadığı zamanlarda bile yapanlar oluyor. Oysa ki yıllardır bu bilginin gerçekliğini gerek biler gerek birçok astronomi profesörü sürekli duyuruyor. Gerçeği öğrenmek sadece birkaç dakika...
Ne yazık ki matbaalarda büyümüş bir gazeteci çocuğu ve torunu olarak, günümüzde haberciliğin "gerçekleri" önemsemeden, sadece tıklanma gayesiyle, yanlış içeriklerle toplumun birikimine zarar vermesi beni derinden üzüyor.
Sırf prim uğruna, çocukların hayallerini kırmaya, insanları yalandan yere kandırmaya değer mi? Biz bilim gönüllüleri olarak, hiçbir karşılık beklemeden, çocuklarımıza hayaller kurabilmeleri için çabalıyorken toplumun hayat damarlarından medya neden böyle davranmaktadır? Gerçekte neyin daha önemli olduğunu göremiyor muyuz?
Bu tür durumlarda sizlerden, işin daima bilimsel gerçeklerini konuşan ve sizleri doğru bilgilendirmeyi amaç edinmiş kişilerden ve platformlardan bu bilgileri teyit etmenizi tavsiye ediyoruz. Sormak istediğiniz her soruya iletişim kanallarımız açıktır ve büyük bir memnuniyetle her sorunuza dönmekteyiz.
Sorular ve Kısa Cevaplar
Soru: Mars Ay kadar görünecek mi?
Hayır bu tamamen imkansız bir durum.
Soru: Mars Ay kadar görünecek haberinin çıkış noktası nedir?
Yazıda da ele aldığımız üzere 2003 yılında Mars'ın 60,000 yıllık süreç boyunca en yakın hale gelmesi ve 2287 yılına kadar o kadar yakın olmayacak oluşu. Fakat diğer yakınlıklarla bu yakınlaşma arasında yalnızca %10'luk bir fark var. Yani ekstrem bir durum söz konusu değil.
Soru: Mars ne kadar sürede bir Dünya'ya yakınlaşıyor?
Her 26 ayda bir, yani 2 yıl 2 ayda bir, Mars ile Dünya birbirlerine en yakın olan konumlarına gelirler. Bu konumlar arasındaki uzaklık zamandan zamana, yörünge parametreleri nedeniyle değişiklik gösterebilir fakat birbirine yakın değerlerdir.
Soru: Mars Güneş'ten ne kadar uzaktır? Dünya Güneş'ten ne kadar uzaktır?
Mars, Güneş'ten yaklaşık 1.5 astronomik birim (AB) uzaklıktadır. 1 astronomik birim, Dünya ile Güneş arasındaki mesafedir. Yani 1 astronomik birim yaklaşık 150 milyon kilometredir, dolayısıyla Mars Güneş'ten yaklaşık ve ortalama 225 milyon kilometre uzaktadır.
Soru: Mars'ın Dünya'ya olası en uzak konumu ve en yakın konumu ne kadardır?
Mars ile Dünya birbirinden yaklaşık 401 milyon km kadar uzak olabilirler. En yakın olası konum ise 54.6 milyon km'dir.
Soru: Mars'ın 2020 yılındaki en yakın konumu ne zaman?
Mars 2020 yılında Dünya'ya en yakın konumuna 6 Ekim tarihinde ulaşacak ve aramızda 62.1 milyon kilometre olacak.
Soru: Mars'ın yakınlaşmasının bizler üzerinde bir etkisi var mı?
Hayır herhangi bir etkisi olması söz konusu değil. Bilim dünyasında bu konuda gösterilmiş tek bir çalışma yok. Böyle etkiler olmadığını gösteren ise birçok çalışma var. Medya için nasıl "Mars Ay kadar görünecek" başlığı bir fırsatsa, astroloji sahte bilimiyle uğraşanlar için de aynı fırsat doğuyor sadece. Fakat bunlar gerçekleri yansıtmıyor.
Özetle, ne yazık ki Mars Ay kadar görünmeyecek. Bunu görebilmek için ona bir uzay aracı içerisinde yaklaşmayı beklemek durumundayız. Fakat elbette o zaman da Ay'ı Mars kadar göremeyeceğiz!
Hazırlayan: Ögetay Kayalı
Referanslar
- NASA, All About Mars, "Close Approach", <https://mars.nasa.gov/all-about-mars/night-sky/close-approach/>
- NASA, All About Mars, "Close Approach - 2003", <https://mars.nasa.gov/allaboutmars/nightsky/mars-close-approach/archive/#2003>
- NakedEyePlanets, "Mars Oppositions", <http://www.nakedeyeplanets.com/mars-oppositions.htm>
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 14:12:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12773
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.