Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?

Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?
6 dakika
20,065
Evrim Ağacı Akademi: Optik ve Renkler Yazı Dizisi

Bu yazı, Optik ve Renkler yazı dizisinin 1. yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Lümen (lm), bir ışık kaynağının ne kadar ışık yaydığının bir ölçütüdür. Genellikle aydınlatma sistemlerinde (LED, ampul vb.) parlaklığın bir ölçütü olarak kullanılır. Bir ışık kaynağının lümen değeri ne kadar yüksekse kaynak o kadar parlaktır.

Daha teknik tabiriyle lümen, SI birim sisteminde, bir ışık kaynağının ışık akısını ifade eder. Bir diğer tanımıyla lümen, birim steradyan açıdan çıkan birim kandeladır (1 lm= cd x sr). Bir küre 4π steradyan olduğundan dolayı, 1 kandelalık her yönde ışıma yapan bir cisim 1 cd x 4π sr = 12.57 lümenlik ışıma yapar. Aynı zamanda lux (lüks) değeri ile de doğrudan ilişkilidir (1 lx = 1lm/m^2)

Tüm Reklamları Kapat

Bazı kaynaklar "parlaklık" için Watt (güç) değerini öne çıkarsa da bu doğru değildir. Aldığınız bir ışığın üzerinde yazan Watt değeri, ışığın kullandığı gücü ifade eder. Çekilen elektrik enerjisinin kayda değer bir kısmı ısıya dönüştüğü için, tamamı ışığa dönüşemez. Bu nedenle Watt değeri tam olarak parlaklığı ifade etmeyeceği için parlaklık için bir kıyaslama değildir. Duruma göre 50 Watt'lık bir ışık, 60 Watt'lık bir ışıktan fazla aydınlatabilir. Teknoloji geliştikçe etkinliği daha fazla olan, yani ısı yoluyla daha az enerji kaybederek daha çok enerjiyi ışığa dönüştürebilen ışık kaynakları geliştirilmiştir.

Şunu anlamak önemlidir: Watt değeri çekilen toplam gücü gösterir. Bunun bir kısmı ısıya dönüştüğünden, parlaklığın esas ölçütü lümen değeridir. Watt ise elektrik harcamanızı, yani faturaya yansıyacak miktarı gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

Lüks (Lux) Nedir? Lümen ile Farkı Nedir?

Lümen ve lüks birimini izah ederken "kandela (cd)" ve "steradyan açı (sr)" birimlerini kullanıyoruz, fakat birimin ne olduğunu anlamak için kuşkusuz bunların da ne olduğunu anlamak gerekir.

Kandela, aslında "candle" (Tür: "mum") sözcüğünden türemiştir. SI birim sisteminde, üç boyutlu açı boyunca saçılan ışık miktarını ifade eder. Işıma yeğinliği tanımı gereği bu açısal dağılımı içerdiğinden, mesafeye bağlı değildir. Yani yandaki iki boyuta indirgenmiş görselde A yüzeyi ile B yüzeyi aynı ışık miktarını elde eder. Lakin anlayacağınız üzere aynı ışık miktarı B yüzeyinde daha geniş bir alana yayıldığından, birim alana düşen ışık miktarı B'de azalır (lüks değeri düşer).

Steradyan ise bu üç boyuttaki açısal dağılımı ifade etmekte kullandığımız birimdir. Bir metre yarıçaplı bir kürede, bir metrekarelik yüzeyi gören açıdır. Bir kürenin yüzey alanı 4πr24πr^2 olduğu için, kürenin tamamı 4π4π steradyandır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Lümen değeri ise bu iki birimin çarpımıyla ortaya çıkar (1 lm = 1 cd x 1 sr). Kandela değeri, birim steradyan açıdaki ışık akısını verdiği için, bunu steradyanla tekrar çarpmak onu açıdan bağımsız hale getirir. Dolayısıyla lümen, başta da bahsettiğimiz gibi, toplam ışık akısını ifade eder. Bu nedenle, bu akı etrafa yayıldıktan sonra, belirli bir birim yüzeye düşen akı da lüks (lux) ile ifade edilir.

Birimler arasındaki karmaşık görünen bu ilişki aslında tamamen bundan ibarettir. Bazen birbirine yakın bu iki sorunun ("Lümen nedir?" ve "Lüks nedir?") farkını anlamak zor olabilir. Dert etmeyin, birçok fizikçinin bile bu noktada takıldığını ya da kafasının karıştığını görmek mümkündür. Birkaç kez üzerinden geçtikten sonra rahatlıkla anlayacak ve bir daha karıştırmayacaksınız.

Aydınlatmada Lümen Değeri

Karışıklık olmaması adına bu yazının devamında ışık kaynaklarından bahsederken LED özelinde konuşacağız, fakat konuştuklarımız hepsi için geçerlidir.

Genellikle LED'ler için, kaç Watt değerinin kaç lümen olduğu sıkça sorulur. Lakin böyle bir ilişki kurmak mümkün değildir. Çünkü bahsettiğimiz üzere Watt değeri kullanılan güçtür ve bunun bir kısmı ısıya gider. Bu nedenle enerji sınıflarına göre bu ilişki değişeceğinden, bu tür bir kıyaslama yapmak mümkün değildir. Tam olarak bu nedenle 10 Watt (80 W değerine eş değer) gibi ifadeler görürsünüz. Bu durum, yapılan tasarrufu göstermek içindir.

2010 yılında Avrupa Birliği tarafından, ışık kaynaklarının değerinin Watt yerine, lümen biriminde gösterilmesi zorunluluğu ortaya konmuştur. Bu değişiklik sonucunda enerji dostu olduğunu söyleyen 60 Watt'lık tungsten lambaya eş değer bir ışık kaynağı minimum 700-750 lm parlaklığında olmalıdır.

Tüm Reklamları Kapat

Bir kıyaslama olması açısından yaklaşık 1100 lm ışık:

  • 75 W halojen olmayan
  • 53 W halojen
  • 18-20 W kompakt floresan
  • 10-16 W LED

tarafından sağlanır. Buradan da açıkça görülmekte ki, Watt değerleri çok farklı olan kaynakların ışık akıları aynı olabilmektedir. Hatta aynı LED'ler içerisinde, teknolojiye göre bile ciddi oranda değişimler görülmektedir.

Pratik bir bilgi olarak: Alacağınız ışık kaynağının aydınlatma miktarını anlamak için lümen, elektrik tüketimi için Watt değerine bakınız.

Odayı Aydınlatmak için Lümen Hesabı Nasıl Yapılır?

Bir odayı aydınlatmanın kaba bir hesabını, lümen ve lux (lüks) değerini kullanarak yapabilirsiniz. Elbette bu basit bir ilk yaklaşımdır ve yansımalar, kaynaktan çıkan ışığın dağılımı, ışık kaynağının zamanla değişimi gibi değişkenleri hesaba katmaz.

Tüm Reklamları Kapat

Aydınlatma için lümen hesabı yapmak aslında oldukça basittir. Lümen değerinin ışık akısını, lüks değerinin ise metre kareye düşen lümen değeri olduğunu hatırlayın. Dolayısıyla 10m210 m^2 bir odada 1000 lm'lik bir ışık açacak olursanız 1000/10 = 100 lüks değerini elde edersiniz. Yani bir metrekareye 100 lm ışık düşeceğini bulursunuz. Bu değer genelde bir odanın aydınlatması için yeterli bir miktardır.

25m225 m^2 bir alanınız olduğunu ve 150 lüks ile aydınlatmak istediğinizi düşünelim. Şimdi yapmamız gereken az önceki işlemin tam tersidir. Kullanmamız gereken ışık kaynağının lümen değerini bulmak için, lu¨ks×m2\text{lüks} \times m^2 değerini hesaplarız. Yani 25 x 150 = 3750 lm olarak bulunur.

Önerilen İç Ortam Lüks (Lux) Değerleri
Önerilen İç Ortam Lüks (Lux) Değerleri

Lüks (Lux) Değerini Ölçen Uygulamalar

Cep telefonlarımızda ışık sensörünü kullanarak lüks (lux) değerini ölçen bazı uygulamalar bulunuyor. Bunları kısa bir aramayla bulabilirsiniz. Bu uygulamayı kullandığınızda dikkatini çekecek olan ilk şey, ışık kaynağına yaklaştıkça lüks değerinin arttığı olacaktır.

Bu durum ilk başta şaşırtıcı görünebilir, fakat fiziksel tanıma dikkat ettiğimizde durum kolayca anlaşılmaktadır. Işık, belirli bir açıyla etrafa yayılır. Dolayısıyla ışık kaynağından uzaklaştıkça, ışığın düştüğü yüzey alanı giderek büyür. Fakat bu süreçte üretilen ışık akısı sabittir. O halde yüzey genişledikçe, birim yüzeye düşen ışık akısı azalır. Hatırlarsanız bu tam olarak lüks biriminin tanımıdır: birim alana düşen lümen...

Tüm Reklamları Kapat

Bu ilişkiden faydalanarak lüks ölçen bir cihazla, belirli bir mesafeden, ışık kaynağından ışığın çıkış açısını hesaba katarak kaç lümen olduğunu bulmak mümkündür.

Lümen ve Kelvin (Sıcaklık Değeri)

Lümen birimi, genellikle "görünür" ışık için değerleri ölçer. Sebebini anlamak zor değil çünkü bu aydınlatmayı bu amaçla kullanıyoruz. Lakin ışıkların bir de sıcaklık (kelvin) değerleri vardır. Her ne kadar aynı aralıkta bir aralıkta ölçsek de bu ikisi farklı ifadelerdir. Kelvin değeri, kara cisim ışımasıyla alakalıdır ve ışığın rengini ifade eder.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Optik ve Renkler Yazı Dizisi

Bu yazı, Optik ve Renkler yazı dizisinin 1. yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
48
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 10
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 15:31:35 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12950

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kayalı, et al. Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?. (19 Aralık 2022). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12950
Kayalı, Ö., Bakırcı, Ç. M. (2022, December 19). Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12950
Ö. Kayalı, et al. “Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 19 Dec. 2022, https://evrimagaci.org/s/12950.
Kayalı, Ögetay. Bakırcı, Çağrı Mert. “Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 19, 2022. https://evrimagaci.org/s/12950.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close