Herbivor Nedir?
Herbivor, anatomik ve fizyolojik olarak bitki materyali (yaprak, alg vb.) tüketmeye adapte olmuş canlılardır ve diyetlerinin temelini bunlar oluşturur. Herbivorlar yaprak, çimen ve ağaç kabuğu gibi bitki materyallerini çiğneyebilmek için düz dişlere sahip olacak şekilde evrimleşmişlerdir. Türkçede otobur ya da otçul olarak da geçer.
Diş yapılarının tüketilen materyalin et veya bitki olmasına göre değişim göstermesi, aynı zamanda paleontolojik çalışmalarda geçmişte yaşayan canlıların beslenme biçimleri hakkında da bilgi sağlamaktadır.
Yalnızca bununla kalmaz, aynı zamanda herbivor canlılar onlarla mutualistik bir şekilde yaşayan bağırsak florasına da sahiptir. Bunun nedeni bitki materyalini sindirmenin, eti sindirmeye göre daha karmaşık olmasıdır. Genellikle bu bağırsak florası selüloz sindiren protozoalar veya bakterilerden oluşur.
Etimoloji
Herbivora, Latince küçük bitki ya da ot (herb) anlamına gelen herba kelimesi ile yemeyi ifade eden vorare kelimesinden türemiştir. Türkçede herbivor için otobur ya da otçul kelimesi de kullanılır.
Beslenme Biçimleri
İki temel beslenme biçimi vardır. Bunlardan birincisi yer seviyesinde bulunan otların tüketilmesi (grazing), ikincisi ise yaprak, gövde ve ağaç kabuğu gibi materyallerin tüketilmesidir (browsing). Çoğunlukla canlılar bu ikisini birden yapabilir, bu nedenle ayrımı yapabilmek için diyetlerinin en az %90’ının bunlardan birinden oluşması tanımı yapılmıştır. Örneğin bu duruma göre inekler bazen yaprak gibi materyaller tüketebilse de çoğunlukla otlama yoluyla beslendiği için birinci gruba girer.
İkisinin karışık olduğu durumda, canlının yaptığı bir seçim söz konusudur ve bu seçim genellikle canlının ağırlığıyla alakalıdır. Daha ağır olanlar daha fazla bitki materyali tüketmeye ihtiyaç duyduğundan, tükettikleri besin konusunda daha az seçici olma eğilimindedir. Bunun yanı sıra daha hafif olanlar ise öncelikle daha yüksek kaliteli besini tüketme eğilimi gösterirler.
Bu beslenme stratejisini izah edebilmek için ortaya farklı fikirler atılmıştır. Bunlardan birisi hayvanın boyutuna göre beslenme biçimini açıklayan Kleiber yasasıdır. Bu yasaya göre hayvanın boyutu büyüdükçe küçük olan hayvanlara kıyaslandığında, birim kütle başına daha az besin tüketmeleri gerekir. Bir başka deyişle canlının ağırlığı, metabolizma hızından daha hızlı artmaktadır.
Herbivorlar tükettikleri besinlere göre tıpkı karnivorlardaki gibi alt gruplara ayrılırlar.
| Beslenme Stratejisi | Beslenme | Canlı |
| Algivorlar (algivores) | Algler | kril, yengeç, deniz salyangozu, papağan balığı, flamingo |
| Frugivorlar (frugivores) | Meyveler | yakalı lemur, şempanze, orangutan, insan |
| Folivorlar (folivores) | Yapraklar | koala, goril, kırmızı kolobus |
| Nektarivorlar (nectarivores) | Nektarlar | bal keseli sıçanı, sinekkuşu |
| Granivorlar (granivores) | Tohumlar | Hawaii ispinozu |
| Palinivorlar (palynivores) | Polenler | arılar |
| Mukivorlar (mucivores) | Bitki özleri | yaprak bitkileri |
| Ksilofajlar (xylophages) | Tahta | termitler |
Bazı Herbivor Canlılar Listesi
- Bazı böcekler; kelebek, ağustos böceği, yaprak zararlısı, çekirge, tırtıl
- Bazı omurgasızlar; salyangozlar, solucanlar
- Bazı balıklar; cerrah balığı, papağan balığı
- Bazı sürüngenler; kaplumbağa, iguana
- Bazı kuşlar; papağan, kakadu, kaz
- Bazı memeliler; koala, geyik, zürafa, lama, deve, alpaka, at, eşek, zebra
Hazırlayan: Ögetay Kayalı
Referanslar
1. Wikipedia, Herbovire, <https://en.wikipedia.org/wiki/Herbivore>
