Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Meridyen Nedir? Meridyenler Arası Mesafe ve Saat Nasıl Hesaplanır?

Meridyen Nedir? Meridyenler Arası Mesafe ve Saat Nasıl Hesaplanır? Spacetime
4 dakika
8,081
Tüm Reklamları Kapat

Meridyen, kuzey kutup noktasından güney kutup noktasına uzanan hayali yarım büyük çemberlere verilen isimdir. Her biri birer dereceyle ayrılmış olmak üzere toplamda 360 meridyen vardır.

Greenwich Neresi?

Greenwich'ten geçen meridyen, başlangıç meridyeni (İng: "prime meridian") olarak kabul edilir ve buranın boylamı 0°'dir. Bunun batısında 180, doğusunda da 180 meridyen yer alır.[1] Yani Dünya üzerindeki boylamlar 0°-180° batı ve 0°-180° doğu olarak ikiye ayrılır. Greenwich'in arkasında yer alan meridyen tam 180°'dir ve antimeridyen adını almakla beraber Dünya'yı çevreleyen büyük çemberin diğer yarısını oluşturur.

Tüm Reklamları Kapat

Bulunduğumuz noktanın koordinatları ifade edilirken önce enlem, sonra boylam yazılır. Enlemler de güney ve kuzey olarak ikiye ayrıldığı için, değer girildikten sonra peşine kuzey-güney ve batı-doğu bilgisi eklenir. Örneğin İstanbul'un konumu 41.0082° N, 28.9784° E olarak verilir. Burada N kuzeyi (İng: "north"), S güneyi (İng: "south"), W batıyı (İng: "west") ve E de doğuyu (İng: "east") ifade eder.

Greenwich Kabulünün Öncesi

Bir başlangıç meridyeni belirlenmesi önerisi M.Ö. 200'lü yıllarda Eratosthenes tarafından ortaya atıldı. Amaç elbette Dünya ile ilgili ölçümleri gerçekleştirebilmekti. Fakat enlem ölçümüyle ilgili sorunlar ve o zamanın imkansızlıkları nedeniyle bu tam olarak mümkün olmadı.

Tüm Reklamları Kapat

Eratostehenes aynı zamanda o yıllarda Dünya'nın büyüklüğünü de görece iyi bir şekilde hesaplayabilmiştir. Günümüzde bile "Düz Dünya" iddiasında bulunanların var olduğu düşünülecek olursa, o yıllarda Dünya'nın küresel bir yapısı olduğunu anlayabilmiş ve bunu ölçmenin yöntemini bulup, iyi bir kesinlikle de ölçmesi büyük bir başarıdır.

Greenwich'in merkez seçilmesi ise Uluslararası Meridyen Konferansı (İng: "International Meridian Conference") ile gerçekleşmiştir. Washington'da 1884 yılında gerçekleştirilen bu konferansa 26 ülke katılmış ve başlangıç meridyeninin seçilmesi için oy kullanmıştır.

Manyetik Meridyen Nedir?

Manyetik meridyen, tıpkı coğrafi meridyen gibi kutup noktalarını birleştiren bir yarım büyük çemberdir. Ancak manyetik meridyende coğrafi kutup noktaları değil, manyetik kutup noktaları referans alınır.[2]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Pek bilinmese de Dünya'nın coğrafi kutup noktası ile manyetik kutup noktası arasında bir miktar farklılık bulunur. Bu durum diğer gök cisimlerinde daha da belirgin olabilir ve bu nedenle kavramsal olarak manyetik ve coğrafi kutup noktaları birbirlerinden ayrılırlar.

Meridyenler Arası Mesafenin Hesaplanması

Büyük çember (İng: "Great circle"), merkezi kürenin de merkezi olan çemberdir. Bir başka deyişle, bir küreyi merkezinden geçecek bir düzlemle böldüğümüzde elde edilen çemberdir.[3]

Dünya'nın küresel geometrisinden dolayı meridyenler kutuplara doğru gittikçe birbirlerine yaklaşır, ekvatora doğru gittikçe de uzaklaşırlar. Ekvatorda meridyenler (ya da iki boylam) arası mesafe maksimum değeri olan 111.32 kilometreye ulaşır. Kutup noktasında birleştikleri için buralara gidildikçe meridyenler arasındaki mesafe iyice azalır.

Herhangi bir enlemde iki boylam arası mesafeyi hesaplamak oldukça kolaydır. Bulunduğunuz yerin enlemi, ekvatordan olan açısal uzaklıktır. Yani ekvatorda enlem 0° iken, güneye ve kuzeye gittikçe bu değer artar, kutuplarda ise 90° olur.

Herhangi Bir Enlemde İki Boylam Arası Mesafe Nasıl Hesaplanır?

Küresel bir geometriden dolayı iki meridyen arasındaki mesafe, ekvatordaki maksimum mesafe olan 111.32 km×cos(enlem)111.32 \space km \times cos(enlem)'dir. İstanbul'u örnek kabul edersek 41° enleminde iki meridyen arası mesafe 111.32×cos(41)=84111.32\times cos(41)=84 kilometre olarak bulunur. Burada kosinüs değerinin 0° olan ekvatorda maksimumu, 90° olan kutuplarda da minimum olan sıfır değerini verdiği görülebilir.

Tüm Reklamları Kapat

İki Meridyen Arası Zaman Farkı

Bir gün, 24 saat olarak tanımlanmıştır. Aslında Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüşü bundan biraz daha kısa olup yaklaşık 23 saat 56 dakikadır. Fakat bu süre boyunca, Dünya aynı zamanda yörüngesi üzerinde de bir miktar yol kat ettiğinden gezegenimiz tam bir tur döndüğünde Güneş bir önceki doğrultuda bulunmaz, biraz geride kalmıştır. Bu fark yaklaşık 4 dakikalık ek süreyle tanımlanır. Dolayısıyla bir tam gün 24 saattir.

Bu şu demektir: 24 saat sonra Güneş, tekrar doğacak ya da batacaktır. 360 adet meridyen olduğuna göre, meridyen başına düşen saat 24/360'ten 1/15 olur. Bir saat 60 dakika olduğuna göre bu değer 4 dakikadır. Burada bulduğumuz sayıların tam sayı olmasının bir tesadüf olmadığına; gün, saat, dakika ve 360 derece gibi kavramların birbirilerinin katları olacak şekilde tanımlandıklarına dikkat edin.

Özetle, iki merdiyen arasındaki saat farkı 4 dakikadır. Bu durum, 15°'lik boylam farkının 1 saatlik fark oluşturacağı anlamına gelir. Fakat ülkeler, duruma göre kendi zaman dilimlerini tercih edebilirler; bu nedenle ufak farklılıklar söz konusu olabilir. Lakin zaman dilimleri seçilirken buna dikkat edilecektir.

Dünya'da İki Nokta Arasındaki En Büyük Saat Farkı

Şaşırtıcı bir biçimde, Dünya üzerindeki iki konum arasındaki saat farkı 24 saatten fazla olabilir. Bu durum tam olarak Uluslararası Gün Çizgisinin (İng: "International Date Line") geçtiği konuma yakın yerlerde gerçekleşir. Bu çizgi tam olarak bir doğru değildir, daha ziyade zigzaglara benzer biçimsiz bir şekli vardır. Samoa ile Amerikan Samoa arasından geçer.

Time and Date

Bu durum biraz da güneş enerjisi tasarrufu amacıyla uygulanan saat ötelemeleri nedeniyle gerçekleşir. Bu nedenle iki yer arasındaki en büyük saat farkı, Howland adaları (ABD) ile Line adaları (Kiribati) arasındaki 26 saatlik farktır. Normalde UTC-12 ile UTC+12 arasındaki farkın en büyük olup 24 saat olacağı düşünülse de tüm ülkeler bu uluslararası standardı kabul etmeyebilir. Bu nedenle bazı bölgelerde UTC+13 ve UTC+14 saat dilimleri bulunur, bu da 26 saatlik farka neden olur. Yani bir noktada pazar günü saat 08:00 iken, diğer noktada Pazartesi saat 10:00 olabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 13:57:03 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12955

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kayalı. Meridyen Nedir? Meridyenler Arası Mesafe ve Saat Nasıl Hesaplanır?. (13 Mart 2021). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12955
Kayalı, Ö. (2021, March 13). Meridyen Nedir? Meridyenler Arası Mesafe ve Saat Nasıl Hesaplanır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12955
Ö. Kayalı. “Meridyen Nedir? Meridyenler Arası Mesafe ve Saat Nasıl Hesaplanır?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 13 Mar. 2021, https://evrimagaci.org/s/12955.
Kayalı, Ögetay. “Meridyen Nedir? Meridyenler Arası Mesafe ve Saat Nasıl Hesaplanır?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, March 13, 2021. https://evrimagaci.org/s/12955.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close