Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Mars Gezegeni | Özellikleri, Uyduları, Atmosferi...

Mars Gezegeni | Özellikleri, Uyduları, Atmosferi...
7 dakika
7,822
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat



Mars gezegeni, Güneş sisteminin 4. gezegenidir. Kayaç gezegenlerin sonuncusu olan bu gezegen, çıplak gözle bile görülebilen kızıl görüntüsü sebebiyle, adını Roma mitolojisindeki savaş tanrısından almıştır. Bu nedenle kızıl gezegen olarak da bilinir.

Yapılan jeolojik incelemeler dolayısıyla, milyarlarca yıl önce, Mars'ın yüzeyinde akan sular ve masmavi bir gökyüzü olduğu düşünülmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Oldukça ince bir atmosfere sahip olan gezegenin kızıl görüntüsünün sebebi, toprak yapısında bulunan demir minerallerinin oksitlenmesi sonucu bu rengi alan bileşikler oluşturmasıdır (bir başka deyişle paslanmasıdır).




Mars Gezegeninin Özellikleri

Yörünge Özellikleri

Mars gezegeninin yörüngesi, diğer dış gezegenlere kıyasla oldukça yüksek bir basıklığa sahiptir (0.093). Yani oldukça eliptik bir yörüngede dolanır. Öyle ki gezegen günberi konumundayken, Güneş'e olan uzaklığı yaklaşık 207 milyon kilometre iken, günöte konumunda bu mesafe 249 milyon kilometreye çıkar. Bu durum, Mars gezegeninin ikliminde oldukça önemli bir etkiye neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Kendi etrafındaki bir tam turunu Dünya'nınkine oldukça yakın bir sürede (24.6 saatte) tamamlayan gezegenin Güneş etrafındaki bir tam turu ise, 687 gün sürmektedir.

Mars gezegenin yörüngesinin Dünya'nınkiyle benzerliği burada da bitmez. Gezegenin dönüş ekseninin, yörünge düzlemine göre eğikliği de, Dünya'nınkiyle benzer olarak, 25 derecedir (Dünya'nınki ise 23.4 derecedir).

Fiziksel Özellikleri

Mars'ın yarıçapı yaklaşık olarak 3,394 kilometredir. Bu değer neredeyse Dünya'nın yarıçapının yarısına karşılık gelir (Dünya için 6,371 kilometre).

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Gezegenlerin kütlesini belirlemenin dolaylı yollarından birisi,Kepler'in üçüncü yasasını, gezegenin etrafında dolanan uyduya uygulamaktır. Mars gezegeninin de tıpkı Dünya gibi (hatta Dünya'dan bir tane daha fazla) doğal uydusu olduğu için, bu yöntemi Mars'a da uygulayabiliriz. Bu sayede, Mars'ın kütlesini 6.5x1023 kg olarak, başka bir deyişle Dünya'nın yaklaşık 10'da 1'i olarak buluruz. Daha kesin bir değerle Mars'ın kütlesi 0.107 Dünya kütlesidir.

Mars gezegenininortalama yoğunluğunu ise kütle ve yarıçap bilgisini kullanarak, 3930 kg/m3 olarak buluruz. Dünyanın ortalama yoğunluğu ise 5510 kg/m3 olduğundan, Mars gezegeninin yoğunluğu Dünya'nınkinin %71'i kadardır.

Yüzey Yapısı

Yüzeyi hakkındaki detaylı bilgilere, yörüngesine yolladığımız uzay araçları ve yüzey araçları (rover) sayesinde ulaşıldı. Devasa volkanik yapıların ve derin kanyonların bulunduğu Mars gezegeni, toz fırtınalarıyla şekillenmiş, Güneş sistemindeki en etkileyici yüzeylerden birine sahiptir.

Valles Mariners ve ABD kıyaslaması. Referans: NASA
Valles Mariners ve ABD kıyaslaması. Referans: NASA

Valles Marineris

Bu etkileyici yer şekillerinden birisi, Valles Marineris isimli kanyon sistemidir. Yaklaşık 4.800 km uzunluğa ve 320 km genişliğe sahip olan bu kanyon, 7 kilometre derinliğe ulaşabilmektedir.

Olympus Mons'un bilgisayar tarafından oluşturulmuş görüntüsü.
Olympus Mons'un bilgisayar tarafından oluşturulmuş görüntüsü.

Olympus Mons

Yüzeyindeki diğer bir dikkat çekici jeolojik yapı ise ise volkanlardır. Güneş sistemindeki bilinen en büyük volkanlara sahip olan Mars'taki en büyük volkan ise Olympus Mons'tur. New Mexico eyaleti büyüklüğünde bir taban alanına sahip olan bu volkan, Everest dağından yaklaşık 2.5 kat daha yüksektir (21,287 metre). Referans noktasına göre bu değer 26 kilometre değerlerine kadar ulaşmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Mars gezegenindeki volkanik dağların böylesine yüksek olmasının en büyük sebebi, gezegenin çekiminin Dünya'ya göre daha az olmasıdır. Kütle çekiminin düşük olması demek, ağırlığın da az olması demektir. Ağırlığın az olması demek de volkanik aktivite sonucunda oluşan dağların daha yüksek olabilmesi demektir.

Mars'ın kütle çekimi (çekim ivmesi), Dünya'nınkinin %40'ı kadardır. Bu sebeple, volkanik aktiviteler sonucu oluşan dağlar, Dünya'dakinden yaklaşık 2.5 kat daha yükseğe çıkabilir.

Bir zamanlar Mars (tasvir).Referans: Eric Chaisson & Steve McMillan, Astronomy Today 8th edition, Chapter 10, figure 24
Bir zamanlar Mars (tasvir).Referans: Eric Chaisson & Steve McMillan, Astronomy Today 8th edition, Chapter 10, figure 24

Her ne kadar şu an kurak ve ıssız bir gezegen olsa da, bir zamanlar (yaklaşık 4 milyar yıl önce) şu anki halinden çok farklı olduğu ve yüzeyinde akan nehirler, hatta denizler olduğu düşünülmektedir.

Bu noktada ufak bir parantez açmakta fayda vardır. Günümüzde de Mars'ta su bulunduğu bilinmektedir. Ancak gezegenin son derece ince atmosferi, suyun yüzeyde uzun süre sıvı halde kalmasını neredeyse imkansız kılmaktadır. Birçok Mars görselinde de görüleceği üzere, kutup bölgelerinde buz yapısı bulunmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Yörünge Parametreleri

Enöte249,200,000 km
(1.666 AB)
Enberi206,700,000 km
(1.382 AB)
Yarı büyük eksen227,939,200 km
(1.523679 AB)
Basıklık0.0934
Yörünge periyodu686.971 gün
Kavuşum periyodu779.96 gün
Ort. yörünge hızı24.007 km/s
Ort. ayrıklık19.412°
Eğiklik1.850° (ekliptik)
5.65° (Güneş’in ekvatoru)
Çıkış düğümü boylamı49.558°
Günberi açısı286.502°
Uydular2

Fiziksel Özellikleri

Ort. yarıçap3,389.5 ± 0.2 km
Ekvatoral yarıçap3,396.2 ± 0.1 km
Kutupsal yarıçap
3.376.2 ± 0.1 km
Basıklaşma0.00589±0.00015
Yüzey alanı144,798,500 km2
Hacim1.6318×1011 km3
Kütle6.4171×1023 kg
Ort. yoğunluk3.9335 g/cm3
Yüzey çekim ivmesi3.72076 m/s2
Kaçış hızı5.027 km/s
Yıldız (sidereal) dönüş periyodu1.025957 gün
24 saat 37 dakika 22.7 saniye
Ekvatoryal dönüş hızı241.17 m/s
Eksen eğikliği25.19°
(yörüngeye)
Kuzey kutbu sağ açıklık317.68143°
21saat 10 dakika 44 saniye
Kuzey kutbu dik açıklık52.88650°
Albedo
0.170 (geometrik)
0.25 (Bond)
Yüzey sıcaklığımin. 130 K
ort. 210 K
maks. 308 K
Görünür parlaklık−2.94'ten+1.86'ya
Açısal çap3.5"–25.1″

Atmosferi

Yüzey basıncı0.636 (0.4–0.87) kPa
Hacimce bileşen oranları95.97% karbondioksit
1.93% argon
1.89% nitrojen
0.146% oksijen
0.0557% carbon monoksit
0.0210% su buharı
0.0100% nitrojen oksit
0.00025% neon
0.00008% hidrojen döteryum oksit
0.00003% kripton
0.00001% ksenon

Her ne kadar kutup bölgelerindeki buzlar, ağırlıklı olarak karbondioksit buzundan (kuru buz) oluşsa da az miktarda su buzu da bu yapıda yer almaktadır. Kutuplarda bulunan buzların yanı sıra, yüzeyin altında yine buz halinde bulunan ve mevsimsel olarak bazı yamaçlardan ve krater duvarlarından akabilen tuzlu su da Mars yüzeyinde gözlemlenmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
  • Dış Sitelerde Paylaş

Yaşamın oluşumu için son derece kritik öneme sahip olan suyun Mars yüzeyinde bulunuyor olması, Mars'ta bir zamanlar yaşam olabileceğine dair umutlarımızı arttırmaktadır.

Atmosfer

Dünya'dan yaptığımız güzlemler ve spektrum incelemeleri, ağırlıklı olarak karbondioksitten oluşan Mars atmosferinin son derece ince olduğunu göstermiştir. Öyle ki, Mars gezegeninin atmosfer basıncı Dünya'nınkinin yalnızca 150'de 1'i kadardır. Atmosferin %96'sı karbondioksit, geri kalanı ise azot, argon, oksijen, karbonmonoksit ve su buharından oluşmaktadır.

Gezegenin atmosferi son derece ince olduğu için, sıcaklığı içeride kolayca hapsedemez. Bu sebeple gezegenin yüzey sıcaklığı -153°C'ye kadar düşebilmektedir.

Kızıl gezegen son derece kuvvetli fırtınalara ev sahipliği yapmaktadır. Bu fırtınalar gezegenin yüzeyinin tamamına yakınını kaplayabilir.

İç Yapısı ve Manyetik Alanı

Yollanan uzay araçlarından alınan veriler, gezegenin manyetik alanının olmadığını göstermiştir. Gezegenlerinmanyetik alanının, çekirdeğinde bulunan erimiş haldeki metaller tarafından oluşturulduğunu biliyoruz.

Özellikle güney yarı küresinde yapılan analizler, yüzeydeki kaya parçalarının mıknatıslandığını göstermiştir. Bu da demek oluyor ki, her ne kadar şu an bir manyetik alana sahip olmasa da Güneş sistemindeki diğer pek çok gezegen gibi, bir zamanlar Mars da manyetik alana sahipti.

Gezegenin çekirdeğinin yarıçapı yaklaşık 1250 km'dir ve yoğun miktarda demir sülfit içermektedir.

Uyduları

Phobos (korku) ve Deimos (dehşet) isimli iki uyduya sahiptir. Bu iki uydudan en büyüğü olan Phobos, 28 kilometre uzunluğunda ve 20 km genişliğindedir. Nispeten daha küçük olan Deimos ise, yalnızca 16 kilometre uzunluğunda ve 10 kilometre genişliğindedir. Bu iki uydunun, yakalanmış asteroitlerolduğu düşünülmektedir.

Kendilerini küresel hale getirebilecek düzeyde dahi kütle çekime sahip olmayan bu uydular, isimlerini Yunan savaş tanrısı Ares'in arabasını çeken atlardan almışlardır.

Phobos

Phobos, Mars'ın en büyük uydusudur. Gezegenin merkezinden ortalama 9,378 km uzakta bulunan uydunun yörünge periyodu ise 7 saat 39 dakikadır.

Tüm Reklamları Kapat

Deimos

Deimos, gezegenin merkezinden yaklaşık 24,000 km uzakta yer almaktadır ve yörünge periyodu yaklaşık 30 saat 18 dakikadır.

Kısaca Mars Gezegeni (Özet)

  • Güneş sisteminin dördüncü gezegenidir.
  • Biçimsiz, Phobos ve Deimos adında iki uydusu bulunur.
  • Demir oksit nedeniyle kırmızı görünüme sahip olduğundan kızıl gezegen olarak da bilinir.
  • Kendi ekseni etrafında 24.6 saatte döner (Dünya'ya oldukça yakın bir dönüş süresi).
  • Güneş etrafındaki tam turu 687 gün sürer.
  • Eksen eğikliği yaklaşık 25°'dır (Dünya için yaklaşık 23.5°)
  • Yarıçapı Dünya'nın yaklaşık yarısı kadardır (3396 kilometre)
  • Kütlesi Dünya'nın 10'da 1'i kadardır.
  • Yüzeydeki çekim ivmesi Dünya'nın yaklaşık %40'ı kadardır.
  • Güneş sistemindeki en büyük kanyon sistemine sahiptir (Valles Marineris).
  • Güneş sistemindeki en büyük dağa sahiptir (Olympos Mons).
  • Atmosfer basıncı Dünya'nınkinin yalnızca 150'de 1'i kadardır.
  • Atmosferin çoğu karbondioksitten oluşur.
  • Atmosferin inceliğinden dolayı sıcaklığı hapsedemez ve geceleri -150°C'lere kadar düşer.
  • Maksimum sıcaklık 35°C düzeylerindeyken ortalama -65°C düzeylerindedir.
  • Manyetik alanı yoktur.
  • Yüzeyine birçok yüzey gezgini (rover) gönderilmiştir.

Hazırlayan:Ege Can Karanfil
Editör:
Ögetay Kayalı

Referanslar

1. Eric Chaisson & Steve McMillan, Astronomy Today 8th edition, Chapter 12
2. NASA Solar System, Orbit and Rotation
3. NASA Solar System, Overview
4. NASA Mars Exploration Program, Moons

Tüm Reklamları Kapat

Tablodaki veriler: Wikipedia

Kapak görseli: NASA/JPL-Caltech

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 12:05:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12945

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. C. Karanfil, et al. Mars Gezegeni | Özellikleri, Uyduları, Atmosferi.... (20 Şubat 2021). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12945
Karanfil, E. C., Kayalı, Ö. (2021, February 20). Mars Gezegeni | Özellikleri, Uyduları, Atmosferi.... Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12945
E. C. Karanfil, et al. “Mars Gezegeni | Özellikleri, Uyduları, Atmosferi....” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 20 Feb. 2021, https://evrimagaci.org/s/12945.
Karanfil, Ege Can. Kayalı, Ögetay. “Mars Gezegeni | Özellikleri, Uyduları, Atmosferi....” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, February 20, 2021. https://evrimagaci.org/s/12945.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close