Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yünlü Mamut Nedir? Ne Zaman Yaşadı ve Ne Zaman Yok Oldu?

Yünlü Mamut Nedir? Ne Zaman Yaşadı ve Ne Zaman Yok Oldu? The New York Times
3 dakika
4,039
Tüm Reklamları Kapat

Çoğumuzun zihninde son buzul periyodu ile özdeşleşmiş bir hayvan olan yünlü mamut, (Mammuthus primigenius) kuzey yarı kürenin soğuk ve kuru düzlüklerinde yaşamış otçul bir memeli türüdür. Yaklaşık 400,000 yıl önce step mamutlarından tür olarak ayrılan yünlü mamutların boyları 2.6 ile 3.4 metre arasında değişirken, ağırlıkları 4-6 ton civarındaydı.

Ne yazık ki dünya üzerinde gezen son yünlü mamutlar, yaklaşık olarak M.Ö. 1700'lerde Wrangel adasında dünyaya veda etmiştir. Artık etrafta göremediğimiz bu canlılar, Proboscidea (Hortumlular) sınıfının Elephantidae (Filgiller) familyasına mensuptu.

Tüm Reklamları Kapat

Yünlü mamutların da dahil olduğu Proboscidea sınıfının ilk üyesi yaklaşık olarak 55 milyon yıl önce Tethys Denizi denilen bölgenin çevresinde ortaya çıktı. Eritherium azzouzorum adı verilen bu tür, sadece 5-6 kg ağırlığında, küçük bir hayvandı. Ancak onun öncülüğünü yaptığı sınıfın üyelerinin vücutları zamanla büyüdü ve dev cüsselere sahip türlere evrimleşti.

Ne var ki, tüm görkemlerine rağmen birçoğu nesillerini devam ettirmek konusunda başarısız oldular. Bugün Proboscidea sınıfının yegâne temsilcileri, Güney Asya ve Afrika’da yaşayan fillerdir. Bu türlerden biri olan Asya fillerinin şu anda hayatta olan türler arasında yünlü mamutların en yakın akrabası olduğunu söyleyebiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Wikipedia

Yünlü mamutlar, Buzul Çağı koşullarındaki soğuk ve kuru tundralara çok iyi uyum sağlamışlardı. Vücutlarını kaplayan kalın kürkleri ve derilerinin altındaki yağ tabakasının yanı sıra, akrabaları olan fillere göre daha küçük kulaklara sahip olmaları da onları soğuğa karşı koruyan etkenlerdi. Üstelik kocaman dişleri sayesinde önlerindeki engelleri aşıp yiyecekleri bitkilere kolaylıkla ulaşmaları mümkündü. Bu eğimli dişlerin boyu ortalama 2.5 metre olmakla birlikte, bazıları 4 metrenin üzerine bile çıkabiliyordu.

Bilim insanları, ağaçların halkalarına benzer şekilde yünlü mamutların dişlerindeki halkalara bakarak onların yaşını belirleyebilirler. Hatta bu halkalar bize, ait olduğu hayvanın hangi mevsimde öldüğü hakkında bile fikir verebilir.

WBUR

Yünlü mamutlar hakkında en heyecan verici durumlardan biri, insanlarla aynı zaman diliminde yaşamış olmalarıdır. Buzul çağı boyunca çizilmiş olan mağara resimlerinden bu iki türün çok fazla etkileşim halinde olduklarını anlıyoruz. Yünlü mamutlar insanlar için hem et ve deri hem de barınacakları barakaların yapımında kullanılan malzemelerin sağlanmasında yararlanılan bir kaynak oldu. Bu nedenle bu dev hayvanların Homo sapiens’in toplumsal gelişim sürecinde önemli bir rol oynadıklarını söyleyebiliriz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ne yazık ki yünlü mamutların popülasyonu yaklaşık 40,000 yıl önce azalmaya başladı ve 3,700 yıl kadar önce de tamamen tükendi. Bu yok oluşun olası nedenleri arasında iklim değişikliği, mamutların beslendiği bitki örtüsündeki farklılaşma ve antropojenik (insan kaynaklı) etkiler üzerinde duruluyor.

Yünlü mamutların soyu tükenmiş olsa da bu onlar için gerçek anlamda bir son olmayabilir. Zira bilim insanları onları yeniden hayata döndürmek için çalışmalara başladılar bile. Bu, Jurassic Park’tan aşina olduğumuz dinozorları canlandırma konseptine göre daha gerçekçi bir hedef. Çünkü mamutlar ortadan kalkalı oldukça kısa bir süre geçti. Bu yüzden onlara ait kullanılabilir kalıntılar kolaylıkla bulunabiliyor.

Bu kalıntılara örnek olarak Sibirya ve Alaska bölgelerinde açığa çıkarılan, donmuş haldeki yünlü mamut cesetleri verilebilir. Bu kalıntılar mamutların türdiriltimi üzerinde çalışan bilim insanlarının elini güçlendiriyor. Ancak son Buzul çağının simgesi haline gelen bu büyük memeli türünü tekrar dünyaya getirme konusunda etik çekinceleri olanlar da var. Fillerin yünlü akrabalarının eskisi gibi yeryüzünde yürüyüp yürüyemeyeceği sorusunun yanıt bulması için biraz zamana ihtiyacımız var gibi görünüyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
14
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 6
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • A. J. Stuart. (2005). The Extinction Of Woolly Mammoth (Mammuthus Primigenius) And Straight-Tusked Elephant (Palaeoloxodon Antiquus) In Europe. Quaternary International, sf: 171-177. doi: 10.1016/j.quaint.2004.04.021. | Arşiv Bağlantısı
  • D. Nogués-Bravo, et al. (2008). Climate Change, Humans, And The Extinction Of The Woolly Mammoth. PLOS Biology, sf: e79. doi: 10.1371/journal.pbio.0060079. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 19:50:16 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12992

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Can, et al. Yünlü Mamut Nedir? Ne Zaman Yaşadı ve Ne Zaman Yok Oldu?. (10 Ocak 2024). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12992
Can, M., Kayalı, Ö. (2024, January 10). Yünlü Mamut Nedir? Ne Zaman Yaşadı ve Ne Zaman Yok Oldu?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12992
M. Can, et al. “Yünlü Mamut Nedir? Ne Zaman Yaşadı ve Ne Zaman Yok Oldu?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 10 Jan. 2024, https://evrimagaci.org/s/12992.
Can, Mümin. Kayalı, Ögetay. “Yünlü Mamut Nedir? Ne Zaman Yaşadı ve Ne Zaman Yok Oldu?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, January 10, 2024. https://evrimagaci.org/s/12992.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close