Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Ay Neden Kırmızı Görünür? Kanlı Ay Tutulması Nedir?

Ay Neden Kırmızı Görünür? Kanlı Ay Tutulması Nedir?
9 dakika
24,661
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat

Hiç kuşkusuz gökyüzüne baktınız ve karşınızda kırmızı bir Ay gördünüz. Ay neden kırmızı görünsün ki diye düşünmüş, kanlı Ay haberlerini görmüş, hatta bu konuda endişelenmiş bile olabilirsiniz. Çocukluk zamanımda, özellikle depremlerin olduğu yıllarda bu konunun çok gündeme geldiğini hatırlıyorum.

Hatta bu soruyu babaanneme yönelttiğimi kendim bile yönelttiğimi hatırlıyorum, ardından deprem olunca da hepimizin hayret ettiğini... Bunu babaannem hala bana hatırlatır, o gün Ay kırmızıydı diye. Aslında bu çok sıradan, sürekli olan bir şeydi, fakat ilk defa o anda fark etmiştik.

Tüm Reklamları Kapat

Lakin bu tür yanlış çıkarımlar her zaman olur. Belki de fiziksel olarak açıklaması en kolay, fakat bir o kadar da yanlış anlaşılan konulardan biridir bu nedenle. Hele ki bir de Kanlı Ay Tutulması başlığı gündeme geldiyse...

Ay Neden Kırmızı Görünür?

Aslında bu durum Ay'a özgü bir durum değildir. Güneş ufka yaklaştıkça neden kırmızı görünüyorsa, Ay da aslında aynı nedenden kırmızı görünür. Hatta bu durum Güneş ve Ay'a da özgü değildir. Eğer parlak yıldızlara ve gezegenlere (özellikle Venüs'e) de dikkat edecek olursanız onlar da ufka yaklaştıkça giderek kırmızı bir hal alırlar. Bu durumun nedeni oldukça basit bir tespite dayanır: Atmosfer'de mavi ışığın daha fazla saçılması.

Tüm Reklamları Kapat

Ay neden kırmızı görünür sorusunun kısa cevabı, Dünya'nın atmosferinin mavi ışığı saçması, geriye kırmızı ışığın kalmasıdır.

Aslında bu düz dünya komplocularına karşı yine hoş ve bir o kadar basit bir fiziksel açıklamadır. Ay'ın ve Güneş'in ufka yaklaştıkça kızıllaşması, atmosfer katmanının bu doğrultuda daha kalın olmasından kaynaklanır. Bu küresel bir geometride mümkündür ve geometrisine göre ölçümler yapılıp test edilebilir. Astronomi gözlemlerinde bu tür düzeltmeler kullanılmaktadır.

Dünya'nın yuvarlak geometrisinden dolayı, ufka yakın olarak gözlediğimiz cisimler, tepede gözlediklerimize göre çok daha fazla atmosfer katmanından geçerler. Aslında bu durum bile başlı başına antik çağlarda Dünya'nın düz olmadığını ispatlamak için yeterli olurdu, lakin o zamanlar insanlar ışığın bu saçılım doğasını ne yazık ki bilmiyorlardı. Fakat biz biliyoruz!

Başucu (tepe) noktasındayken Ay'ın ışığı atmosferde A kadar mesafe kat ederken, ufukta B kadar mesafe kat etmektedir. B mesafesi, A'dan büyük olduğundan, Ay ufuktayken gelen ışık atmosferde daha çok saçılarak, kırmızı görünmesine neden olur.
Başucu (tepe) noktasındayken Ay'ın ışığı atmosferde A kadar mesafe kat ederken, ufukta B kadar mesafe kat etmektedir. B mesafesi, A'dan büyük olduğundan, Ay ufuktayken gelen ışık atmosferde daha çok saçılarak, kırmızı görünmesine neden olur.

Işık, atmosferden geçerken havayı oluşturan moleküllerle etkileşime girer. Bu esnada ışık çeşitli saçılımlara uğrar, bunlardan şu anda ilgimizi çekeni Rayleigh saçılmasıdır. Rayleigh saçılmasına göre, bir foton (ışığın temel parçacığı) ne kadar enerjikse o kadar (hatta çok çok daha fazla) saçılıma uğrar. Mavi fotonlar, kırmızı fotonlara göre elektromanyetik spektrumda daha yüksek enerjiye sahiptir. Bu şu demektir: Mavi ışık, atmosferde kırmızıya göre daha fazla saçılır (bkz. Gökyüzü neden mavidir).

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Atmosferde mavi ışık, kırmızıya göre çok daha fazla saçılır.

Saçılmaktan kasıt, kabaca her yöne bu ışığın dağılmasıdır. Bu nedenle atmosfer mavi görünür. Peki Ay neden kırmızı görünür? Çünkü ufka yaklaştıkça, Ay'dan gelen ışık çok daha fazla atmosfer katmanından geçer. Yani oradan gelen mavi ışığın çok daha fazla miktarı etrafa saçılır. Beyaz renkten maviyi çıkardığınızda da geriye kalan şey kırmızıdır. Burada kafanızı boyalarla yaptığınız birleşimler karıştırabilir, lakin beyaz ışık aslında tüm renklerin karışımıdır ve ondan maviyi çıkardıkça, elinizde kırmızı bir renk kalır. Bu nedenle Ay, Güneş ve diğer tüm gök cisimleri ufka yaklaştıkça kırmızı görünmeye başlar. Yani "Ay neden kırmızı görünür" sorusunun cevabı, Rayleigh saçılımı sonucunda mavi ışığın çok saçılması ve geriye kırmızı ışığın kalmasıdır.

Ay ufka yaklaştıkça, ışığı daha fazla atmosfer katmanından geçeceği için, daha fazla mavi ışık kaybeder. Bu nedenle kırmızı görünür.

Kanlı Ay Tutulması Nedir?

Ay neden kırmızı görünür sorusu bizi sıklıkla kanlı Ay tutulmasına götürür. Tutulmalara hepimiz aşinayız. Özellikle tam Güneş tutulması yaşayıp da etkilenmemiş kimse yoktur. Antik çağlardan bu yana birçok efsaneye bile konu olmuş bir olaydır. Lakin hiçbiri Kanlı Ay Tutulması ismiyle yarışamaz sanıyoruz. Fakat isminin fantastikliği bir yana, beklentilerinizle çok çelişik bir durum söz konusudur.

"Ay neden kırmızı görünür" sorusunun bir durumu daha vardır. Ay sadece ufka yanaştığında değil, Ay tutulması sırasında da kırmızı görünür, fakat cevap her iki durumda da aynıdır.

Normal bir Ay tutulması sırasında; Dünya, Güneş ile Ay arasına girerek Ay'ı örter. Bu da Ay'ın tutulmasına neden olur. Az önce ufka yakınken neden kırmızı olduğunu açıkladığımız kısmı hatırlayın. Atmosfer'den geçen ışık maviliğini kaybederek kırmızı bir görünüme neden oluyordu. Bu hemen aklınızda şunu canlandırmalı: Eğer Dünya Ay'ı örtüyorsa, bir noktada atmosferden geçen ışık da Ay üzerine düşmeli!

Ay tutulması sırasında Dünya'nın atmosferinden geçerken mavi ışığın saçılması sonucunda, Ay üzerine kırmızı ışık düşerek onun kırmızı görünmesine neden olur. Görsel: Anthony Ayiomamitis (TWAN) - APOD - <https://apod.nasa.gov/apod/ap180803.html>
Ay tutulması sırasında Dünya'nın atmosferinden geçerken mavi ışığın saçılması sonucunda, Ay üzerine kırmızı ışık düşerek onun kırmızı görünmesine neden olur. Görsel: Anthony Ayiomamitis (TWAN) - APOD - <https://apod.nasa.gov/apod/ap180803.html>

Tam olarak gerçekleşen olay budur. Dünya'nın katı katmanının, yani bizim üstünde yaşadığımız yeryüzünün, gölgesi Ay üzerine düşmeden, atmosferin gölgesi düşer. Atmosfer elbette geçirgendir, fakat bahsettiğimiz üzere bir takım saçılmalara yol açar. Mavi ışık saçılacağından ötürü, Ay üzerine kırmızı ışık düşer! Ay neden kırmızı görünür sorusunun bir diğer cevabı da tutulma sırasında burada ortaya çıkmaktadır.

Ay tutulması sırasında, Dünya'nın katı katmanının gölgesi Ay'a düşmeden önce, atmosferinin gölgesi düşer. Aslında bu, mavi ışığını kaybetmiş ışıktan ibarettir ve Ay üzerinde kırmızı bir görünüme yol açar.

PekiKanlı Ay Tutulması nedir? Yukarıda bahsini ettiğimiz normal Ay tutulmasından ne gibi bir farkı vardır? İnsan bekliyor ki kanlı tabiri, Ay neden kırmızı görünür sorusuna da cevap olan kırmızılıkla ilişkili olsun. Lakin Ay zaten normal bir tutulmada da kırmızı görünüyorsa, Kanlı Ay Tutulması'nın ne gibi bir farkı var?

Tüm Reklamları Kapat

Kanlı Ay Tutulması, altı ay aralıkla gerçekleşmiş, dört tam Ay tutulmasının sonuncusuna denir (bu arada parçalı tutulma olmamalıdır). Astronomik açıdan hiçbir mana taşımaz. Diğer tutulmalardan da fiziksel hiçbir farkı yoktur.

Kanlı Ay Tutulması tabiri aslında Hristiyanlık'tan gelen kehanetlere dayalı bir tanımdır. Özellikle 2013 yılında papaz John Hagee tarafından yayınlanan "Dört Kanlı Ay - Bir Şeyler Değişmek Üzere" adlı kitaptan sonra ayyuka çıkmıştır. Ne oldu da bu tabir bize geçti bilinmez, lakin Kanlı Ay Tutulması tabirinin astronomik açıdan hiçbir mana teşkil etmediğini çok açık bir şekilde söyleyebiliriz.

Bu tanıma göre en son Kanlı Ay Tutulması 28 Eylül 2015 tarihinde gerçekleşti (elbette dünya yok olmadı) ve sıradaki 25 Nisan 2032'de gerçekleşecek (elbette yine hiçbir şey olmayacak). Bir takım kehanet meraklısı Hristiyan bir grubun uydurduğu bu olayın ülkemizde bu kadar popüler hale gelmiş olmasının sorgulanmasını ise sizlere bırakıyoruz.

Depremlerle veya Doğal Afetlerle Bir İlişkisi Var Mı?

İnsanlar olarak, içgüdüsel eğilimlerimiz, bilmediğimiz büyüleyici doğa olayları karşısında korku geliştirir. Hayatınızda hiç şimşek görmeyip ilk defa gördüğünüzde yaşayabileceğiniz paniği düşünün. Bu gayet doğal bir hayatta kalma dürtüsüdür. Tutulmalarla ilgili de benzer içgüdülere sahibiz, dolayısıyla Ay neden kırmızı görünüyor diye kuşkulanmak, Kanlı Ay Tutulması gibi tabirlerle irkilmek gayet doğal. Lakin artık bunların ne olduğunu gayet iyi biliyoruz.

Ay neden kırmızı görünür sorusunu açıklamak oldukça kolaydır. Fakat ne yazık ki birçok komplocu bu tür bir doğa olayının etkileyiciliğini kullanarak, insanları manipüle etmektedir.

Şu ana kadar yapılan hiçbir çalışma tutulmalarla depremler veya başka bir takım doğal afetler veya olaylar arasında ilişki ortaya koymadığı gibi, olmadığını da açıkça göstermiştir. Özetle böyle bir sahneye tanıklık ediyorsanız korkmanıza gerek yok, uzanın ve manzaranın tadını çıkarın.

Tüm Reklamları Kapat

Ay'ın Kırmızı Olması Neye İşarettir?

Birçok kişi, eskilerden gelen inanışlar sebebiyle bu tür doğa olaylarının bir işaret olduğunu düşünür. Buradaki tek işaret, Ay'a ya gün doğumu ya da gün batımında bakmanız sebebiyle mavi ışığın atmosferde saçılması nedeniyle kırmızı göründüğüdür. Bu her gün olur, sadece dikkat etmeyiz. Bazen havadaki kirlilik sebebiyle daha belirgin hale gelebilir. Ender olarak da Ay tutulmaları sırasında, Dünya'nın atmosferinden geçen ışık yine mavi ışığı saçınca, kırmızı bir ışık Ay'ın üzerine düşer.

Özetlemek gerekirse, Ay'ın kırmızı olması, her gün olan bir doğa olayıdır ve herhangi bir şeye işaret etmez.

Rayleigh Saçılması Üzerine Detaylar

Rayleigh saçılmasında, saçılma dalga boyunun dördüncü kuvvetiyle ters orantılıdır. Yani 400 nm dalga boyundaki bir ışık (mavi ışık), 700 nm dalga boyundaki ışığa göre (kırmızı ışığa göre) 9-10 kat daha fazla saçılmaya uğrar. Ay neden kırmızıdır sorusunun ardındaki fiziksel süreç budur.

Dünya atmosferinin mavi bir görünüme sahip olmasının nedeni Rayleigh saçılmasıdır. Eğer dikkatle bakacak olursanız gökyüzünün Güneş'in aksi yönü daha mavi görünür. Bu durum, daha ziyade göreli olarak büyük parçacıkların saçılımıyla ilişkili olan ve dalga boyuna pek de bağlı olmayan Mie saçılımının Güneş'in etrafında beyaz bir görünüme neden olmasından kaynaklanır (bkz. Gökyüzü neden mavidir).

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
İK Etkisi

Çalıştığınız şirketteki ortamı tarif edecek olsanız hangi kelimeleri ve nesneleri seçerdiniz? Dinamizmin hâkim olduğu, yeniliğin peşinde, heyecan verici, yani limon kokulu, taptaze, aydınlık ve ferah bir yer mi? Yoksa ataletin hâkim olduğu, giderek eskiyen naftalin kokulu bir yer mi? İK etkisi, bir şirkete adımınızı attığınız anda soluduğunuz havadır, organizasyonel iklimin adresidir. İnsan Kaynakları yeteneğe, organizasyona ve kültüre dair yaklaşımıyla bir şirketi benzerlerinden farklılaştırma gücüne sahiptir.

İK Etkisi işe alımdan yetenek yönetimine, kurumsal akademilerden organizasyonel gelişime uzanan pek çok konuda teori ve pratiğin harmanlandığı bir rehber sunuyor. Kitap, iş dünyasında yaşanmış örnekler ile akademik ilkeleri bir araya getirerek insan kaynakları yönetimini hem araştırma sahasına çeviriyor hem de keyifli bir sohbet tadında aktarıyor. Kapsamlı bir kaynakçaya dayanarak hazırlanmış olan çalışmada, alanla ilgili güncel kaynakların kullanılmış olması da dikkat çekiyor.

İK Etkisi yöneticiler ve insan kaynakları profesyonelleri için bir başucu kaynağı.

“Bahattin Aydın 25 yılı aşkın iş yaşamını görev yaptığı kurumların köklü tecrübesiyle harmanladığı, referans niteliğinde bir kaynak sunuyor. İnsan, kültür ve organizasyon konularına ilgisi olan herkesin istifade edebileceği bu kitap, bildiğimiz tüm ezberlerin bozulduğu bu dönemde liderler için bir yol haritası niteliğinde.” –Mehmet Tütüncü, Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı & CEO

Devamını Göster
₺100.00
İK Etkisi
  • Dış Sitelerde Paylaş

Özetle atmosferde gördüğümüz durum kabaca bu iki saçılmanın bütünleşik etkisidir. Fakat gökyüzü neden mavi, Ay neden kırmızı (hatta Güneş ve diğer gök cisimleri neden kırmızı) sorusunun temel cevabı Rayleigh saçılımında yatar. Ve hayır, Ay neden kırmızı görünür sorusunun fantastik bir açıklaması veya bizim üzerimizde bir etkisi olması, bir şeye işaret etmesi söz konusu değildir. Görüldüğü üzere nehirden akan su kadar doğal bir olaydır.


Hazırlayan: Ögetay Kayalı

Referanslar

1. EarthSky, "What’s a Blood Moon?", <https://earthsky.org/human-world/what-is-a-blood-moon-lunar-eclipses-2014-2015>

2. HyperPhysics, "Rayleigh Scattering", <http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/atmos/blusky.html>

Kapak Görseli

Stefan Seip (Astro Meeting) - APOD - <https://apod.nasa.gov/apod/ap070926.html>

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 11:12:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12906

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kayalı. Ay Neden Kırmızı Görünür? Kanlı Ay Tutulması Nedir?. (10 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12906
Kayalı, Ö. (2021, January 10). Ay Neden Kırmızı Görünür? Kanlı Ay Tutulması Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12906
Ö. Kayalı. “Ay Neden Kırmızı Görünür? Kanlı Ay Tutulması Nedir?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 10 Jan. 2021, https://evrimagaci.org/s/12906.
Kayalı, Ögetay. “Ay Neden Kırmızı Görünür? Kanlı Ay Tutulması Nedir?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, January 10, 2021. https://evrimagaci.org/s/12906.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close