Burçlar Kuşağı (Zodyak Kuşağı) Nedir? Burçlara İsimlerini Veren Takımyıldızların Özellikleri Nelerdir?

Özellikle astroloji ile ilgilenenlerin aşina olduğu burçlar kuşağı (ya da zodyak kuşağı) fiziksel bir gerçeklikten ziyade bizlerin yaptığı bir tanımlamadır. Bu tanımlamayı tam olarak anlamak için birtakım astronomik olguları anlamak gerekir. Birçok kişi bu olguları anlamadığından burçlar kuşağı (zodyak kuşağı) haddinden fazla anlam kazanmaktadır.

Burçlar kuşağının (ya da zodyak kuşağının) ne olduğunu anlamak için öncelikle Dünya'nın hareketini anlamak gerekir. Dünya, Güneş'in etrafında dolanırken eliptik bir yörünge izler ve bu yörüngenin yer aldığı düzleme ekliptik düzlem (İng: "ecliptic plane") adı verilir. Elbette bu durum, dışarıdan Dünya'ya baktığımızda görülebilir.

Dünya'da bulunan bir gözlemci için Güneş, bir yıllık hareketi boyunca ekliptik düzlem üzerinde hareket eder. Bu noktada ekliptik düzlemin ne olduğunu hatırlayın, sadece gözlemcilerin yerini değiştirdik. Ekliptik düzlem, Dünya'nın dönüş ekseninin eğikliğinden dolayı tam olarak ekvator düzlemiyle (İng: "celestial equator") çakışmaz. Dünya'nın eksen eğikliği olan 23.4°'lik bir farkla birbirlerinden ayrılırlar.

Burçlar Kuşağı (Zodyak Kuşağı)

Burçlar kuşağı, ekliptik düzleminin 8 derece kuzey veya güneyini kapsayan bir kuşaktır (ekliptik etrafında bir bant olarak düşünülebilir). Ay'ın ve Güneş sistemindeki diğer gezegenlerin yörüngeleri de tamamıyla bu kuşağın içinde kalır. Aynı zamanda hepimizin aşina olduğu 12 burcu simgeleyen takımyıldızlar da kuşağın isminden de anlaşılacağı gibi, burçlar kuşağının içinde yer alır.

ESO

Bu 12 burcun takımyıldızları, burçlar kuşağında yaklaşık olarak eşit aralıklarla dizilidirler, yani her biri yaklaşık 30°'lik bir aralık kaplar. Yukarıdaki görselde belirtildiği gibi eğer doğduğunuz gün Güneş, aslan takımyıldızının aralığında yer alıyorsa bu astrolojide aslan burcu olduğunuzu ifade eder.

Takımyıldızlarla İlgili Bir Problem

Ancak günümüzde küçük bir aksaklık baş göstermiş durumdadır. Eğer 3000 yıl öncesinde yaşıyor olsaydınız gazetelerin astroloji bölümlerinde yazanlar daha doğru sonuçlar verebilirdi (!). Ama ne yazık ki durağan bir evrende yaşamıyoruz ve Dünya'nın yalpalamasından (presesyonundan) kaynaklı olarak günümüzde yaklaşık iki haftalık bir kayma söz konusu, yani burcunuz aslında "gerçek" burcunuz olmayabilir!

NASA

Bu noktada şunu sorgulamak gereklidir: İlk başta neden bunun bir tanım olduğunu, fiziksel bir gerçeklik olmadığını özellikle belirttik? Bunun sebebi bu tanımın fizik yasaları açısından bir mana teşkil etmemesidir. Örneğin Dünya'nın ekvator düzlemi üzerinde de takım yıldızlar yer alır, buna benzer birçok tanımlama yapabiliriz. Fakat geçmişten günümüze gelen tanımlama budur.

Üstelik bu takımyıldızlar da tamamen keyfi tanımlamalardır. Aynı takımyıldızda yer alan yıldızların çoğunun hiçbirinin birbiriyle alakası yoktur. Sadece bizim baktığımız yönden aynı doğrultuya denk gelmektedirler. Eğer burada bir anlam olduğunu düşünüyorsak (evrensel fizik yasaları açısından), çok benmerkezci bir düşünceyle karşı karşıyayız demektir. Çünkü başka bir gezegenden, bunlar tamamen farklı görünecektir! Dolayısıyla bu evrensel bir tanımlama değildir ve buradan evrensel çıkarımlar yapmak, benmerkezci bir düşünce biçimidir.

Dünya'nın Yalpalaması (Presesyonu)

Dünya'nın presesyon hareketi, Dünya'nın dönüş ekseninin baktığı doğrultunun zamanla değişmesidir. Yani Dünya düşmekte olan bir topaç gibi yalpalanır. Bu yalpalanma Dünya'nın kutuplarının göksel bir çemberi takip etmesi demektir ve bir tam tur yaklaşık 26.000 yıl sürer.

Dünya'nın bu yalpalama hareketi sonucunda, bundan 2000 yıl önce yaz gündönümünde Güneş neredeyse tam Yengeç ile İkizler takımyıldızlarının arasında bulunurken günümüzde bu tarihte Güneş, İkizler ile Boğa'nın arasında bulunuyor. 4609 yılında ise yaz gündönümünde Güneş'in konumu Boğa'dan Koç'a geçmiş olacak.

Burçların Kökeni

Babiller günümüzden yaklaşık 3000 yıl önce yaşadılar. 12 ay içeren ay takvimi kullanan Babiller, burçlar kuşağını da 12 parçaya böldüler. Böylece her aya bir burç denk geliyordu. Ancak bunun böyle olmasına karar vermeden önce burçlar kuşağında 12 değil 13 tane takımyıldız vardı.

Star Walk

Her aya bir tane denk getirmek amacıyla birini görmezden gelmeleri gerekiyordu ve piyango Ophiuchus'a (Yılancı) patladı. Ancak bundan sonra bile bir burç tam bir aya denk gelmedi ve birbirlerinin üzerine kaydılar. Her ne kadar 3000 yıldır bunu görmezden geliyor olsak da Güneş her yıl bilinen 12 burcun takımyıldızları dışında 18 gün de Ophiuchus ile aynı hizaya geliyor. Kökeni ta Babillilere dayanan ve çoğunluğun astrolojiyle tanıdığı ancak astronomide de tanımsal açıdan yeri olan burçlar kuşağında yer alan takımyıldızlar aşağıdaki gibidir.

Burç Takımyıldızları (Zodyak Takımyıldızları)

Burçlar kuşağında (zodyak kuşağında) yer alan 12 takımyıldız burç takımyıldızları (ya da zodyak takımyıldızları) olarak bilinir. Bu takımyıldızlar Oğlak (Capricornus), Kova (Aquarius), Balık (Pisces), Koç (Aries), Boğa (Taurus), İkizler (Gemini), Yengeç (Cancer), Aslan (Leo), Başak (Virgo), Terazi (Libra), Akrep (Scorpius), Yay (Sagittarius) takımyıldızlarıdır.

Bu takımyıldızlar tamamen keyfi tanımlamalardır ve bilimsel hiçbir mana teşkil etmezler. Konumları belirtirken ekvatoryal koordinat sistemi olan sağ açıklık (İng: "right ascension - RA") ve dik açıklık (İng: "declination - DEC") değerlerini vereceğiz. Çünkü gece boyunca gök cisimleri Dünya'nın hareketi dolayısıyla gökyüzünde dolaşsalar da bu koordinatlar bu hareketten bağımsızdır. Sağ açıklık saat birimiyle, dik açıklık ise açı birimiyle ifade edilir. Bir koordinat örneği şöyle verilebilir: 05h13m35s RA / 15°38'25" DEC. Burada RA değerindeki h saati, m dakikayı, s saniyeyi ifade eder. DEC değerindeki ° dereceyi, ' arkdakikayı ve " ise arksaniyeyi ifade eder.

Burç takımyıldızları gökyüzünde kayda değer bir alan kapladıklarından, o bölgeyi işaret eden bir koordinat aralığından bahsedeceğiz. Fakat bunun keyfi bir tanımlama olduğunu unutmayın.

Oğlak (Capricornus) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 22 Aralık - 19 Ocak.
• 2020 Güncel Tarih: 20 Ocak - 16 Şubat.
• RA: 20h06m46s - 21h59m04s
• DEC: -8.404° - -27.691°

Oğlak takımyıldızı genel olarak sönük yıldızlardan meydana gelir. En parlak yıldızının adı Arapça'da "çocuğun kuyruğu" anlamına gelen Algedi'dir (α2 Cap) ve görünür parlaklığı 3.6 kadirdir.

Kova (Aquarius) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 20 Ocak - 18 Şubat.
• 2020 Güncel Tarih: 16 Şubat - 11 Mart.
• RA: 20h38m19s - 23h56m23s
• DEC: 3.325° - -24.904°

Kova takımyıldızında yer alan en parlak yıldızın adı Sadalmelik'tir (α Aqr). Bu sözcük Arapça "Kral'ın şanslı yıldızları" anlamına gelir. Sadalmelik'in görünür parlaklığı ise 2.95 kadirdir.

Balık (Pisces) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 19 Şubat - 20 Mart.
• 2020 Güncel Tarih: 11 Mart - 18 Nisan.
• RA: 23h18m15s - 2h10m20s
• DEC: 33.746° - -5.506°

Balık takımyıldızı genel olarak sönük yıldızlardan oluşur. Grubun en parlak yıldızı olan Eta Piscum'un (η Psc) görünür parlaklığı 3.6 kadirdir.

Koç (Aries) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 21 Mart - 19 Nisan.
• 2020 Güncel Tarih: 18 Nisan - 13 Mayıs.
• RA: 01h46m37s - 03h29m42s
• DEC: 31.221° - 10.363°

Koç takımyıldızında da çok parlak yıldızlar bulunmaz. En parlak yıldızı Arapça'da "koyun" anlamına gelen Hamal'in görünür parlaklığı 2.0 kadirdir.

Boğa (Taurus) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 20 Nisan - 20 Mayıs.
• 2020 Güncel Tarih: 13 Mayıs - 21 Haziran.
• RA: 4h32m15s - 6h03m12s
• DEC: -2.608° - 31.235°

Boğa takımyıldızındaki en parlak yıldız olan Aldebaran, Arapça'da "takipçi" anlamına gelir. Aynı zamanda Alpha Tauri (α Tau) olarak da bilinen bu yıldız gökyüzündeki en parlak 14. yıldızdır. Görünür parlaklığı ise 0.85 kadirdir.

Boğa takımyıldızı ayrıca Yengeç Bulutsusunu da içinde barındırır. Bu bulutsu Dünya'dan 6500 ışık yılı ötede yer alır ve 1054 yılında Çinli astronomların kayda geçirdiği, günlerce gökyüzünde çıplak gözle bile görülen süpernova patlaması sonucunda oluşmuştur.

Kozmik Anafor

Boğa Takımyıldızının içeriği bu kadarla da sınırlı değildir. Halk arasında Yedi Kız Kardeş, Süreyya ya da Ülker isimleriyle bilinen yıldız kümesi Pleiades (M45) ve Boğa ya da Öküz yıldız kümesi olarak da bilinen Hyades açık yıldız kümelerini de barındırır.

İkizler (Gemini) Takımyıldızı

• Astrolojidve Kullanılan Tarih: 21 Mayıs - 21 Haziran.
• 2020 Güncel Tarih: 21 Haziran - 20 Temmuz.
• RA: 6h02m19s - 8h10m05s
• DEC: 9.907° - 35.108°

İkizler takımyıldızındaki en parlak yıldızlar Castor ve Pollux'tur. Alfa ve Beta Geminorum olarak da bilinirler. Pollux daha parlak olandır ve görünür parlaklığı 1.15 kadirdir. Aynı zamanda da gökyüzündeki en parlak 17. yıldızdır. Bu takımyıldızı ayrıca Geminga adında bir de atarca (pulsar) içerir.

Yengeç (Cancer) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 22 Haziran - 22 Temmuz.
• 2020 Güncel Tarih: 20 Temmuz - 10 Ağustos.
• RA: 07h55m20s - 09h22m35s
• DEC: 6.470° - 33.141°

Yengeç takımyıldızı iyi bilinen bir yıldız kümesinin barındırır: Arı Kovanı (Latince:"Praesepe"), ya da namı diğer Messier 44. Takımyıldızdaki en parlak yıldız ise Arapçada "son" anlamına gelen "Al Tarf" yıldızıdır. Bu yıldızın görünür parlaklığı ise 3.6 kadirdir, yani kendisi için pek de parlaklığıyla gözleri kamaştırıyor diyemeyiz.

Agora Bilim Pazarı

Ekotoksikolojinin Temel İlkeleri (Newman)

ISBN: 9786053551485
Sayfa Sayısı: 541
Ebatlar: 13.5×20 cm
Basım Yılı: 2013

Devamını Göster

₺460.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Aslan (Leo) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 23 Temmuz - 22 Ağustos.
• 2020 Güncel Tarih: 10 Ağustos - 16 Eylül.
• RA: 9h21m11s - 11h56m48s
• DEC: -6.059° - 30.239°

"Regulus", Latince'de "küçük kral" anlamına gelir ve Aslan takımyıldızındaki en parlak yıldızdır. Alpha Leonis (α Leo) olarak da bilinir. Görünür parlaklığı 1.35 kadirdir. "Leonid" olarak bilinen ve Kasım ayında gerçekleşen gök taşı yağmuru, Aslan takımyıldızında beliren bir başlangıç noktasına sahiptir.

Başak (Virgo) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 23 Ağustos - 22 Eylül.
• 2020 Güncel Tarih: 16 Eylül - 30 Ekim.
• RA: 11h38m55s - 15h10m05s
• DEC: -22.331° - 13.871°

Takımyıldızın en parlak yıldızı Spica'dır (α Vir). 1.04 kadirlik görünür parlaklığıyla gökyüzündeki en parlak 15. yıldızdır. Dünya'ya en yakın büyük galaksi kümesi olan Başak Galaksi Kümesi'ni de barındırır. Başak Kümesi'nde 2000'den fazla galaksi bulunmaktadır. Bunlardan biri de "Virgo A" adıyla bilinen dev eliptik galaksidir. Ayrıca çevresinde ilk kez öte gezegen keşfedilmiş olan atarca da (PSR 1257+12) burada yer alır.

Terazi (Libra) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 22 Eylül - 23 Ekim.
• 2020 Güncel Tarih: 30 Ekim - 23 Kasım.
• RA: 14h24m44s - 16h02m02s
• DEC: -29.925° - -0.679°

Terazi takımyıldızının yıldızları genel olarak sönük yıldızlardır. İçlerinden en parlak olanı Arapça "Kuzey pençesi" anlamına gelen Zubeneschamali'dir. Önceleri Akrep takımyıldızının bir parçası olarak kabul edilen bu yıldız aynı zamanda Beta Librae (β Lib) olarak da bilinir. Görünür parlaklığı 2.6 kadirdir.

Akrep (Scorpius) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 24 Ekim - 21 Kasım.
• 2020 Güncel Tarih: 23 Kasım - 29 Kasım.
• RA: 15h52m53s - 17h58m13s
• DEC: -46.402° - -8.103°

Akrep takımyıldızının en parlak yıldızı Antares'tir. Alpha Scorpii (α Sco) olarak da bilinir ve 0.96 kadirlik görünür parlaklığıyla gökyüzündeki en parlak 15. yıldızdır. İsmini muhtemelen kırmızı ve parlak renginden ötürü Yunanca "Ares'in rakibi" sözünden alır. Ayrıca gökyüzündeki en parlak X ışını kaynağı olan Scorpius X-1, bu takımyıldızda yer alır.

Yay (Sagittarius) Takımyıldızı

• Astrolojide Kullanılan Tarih: 22 Kasım - 21 Aralık.
• 2020 Güncel Tarih: 17 Aralık - 20 Ocak.
• RA: 17h56m38s - 20h22m31s
• DEC: -45.521° - -12.376°

Yay takımyıldızının en parlak yıldızı Kaus Australis'tir ve 1.79 kadirlik görünür parlaklığa sahiptir. "Kaus" Arapça "yay", "Australis" de Latince "güney" anlamlarına gelir. Bu yıldızın bir diğer adı da Epsilon Sagittarii'dir (ε Sgr).

Samanyolu galaksisindeki en güçlü radyo dalgası kaynağı olan Sagittarius A, Yay takımyıldızında yer alır ve Samanyolu'nun merkezi de Dünya'dan bakıldığında tam bu yıldıza denk gelir. Güneşin yıllık hareketi boyunca en güneyde olduğu gün olan kış gündönümü de 21 Aralık, Güneş'in Yay takımyıldızında bulunduğu sürecin başlarında gerçekleşir. Ayrıca Deniz Kulağı Bulutsusu (Lagoon Nebula) ve Üç Boğumlu Bulutsu (Trifid Nebula) da Yay Takımyıldızı yönünde kalır.

Sonuç

Özetle, modern astronomi sayesinde takımyıldızların özelliklerini, uzaklıklarını ve gerçek anlamlarını kusursuza yakın bir şekilde bilmekteyiz ve astrolojinin çıktığı zamanlarda yaptığı hatalı varsayımların neler olduğunu net olarak bilmekteyiz. Astrolojinin genel olarak bilimin hiçbir sınavını geçemiyor olması bir yana, tarihsel gelişimi ve argümanlarını inşa ettiği temellerin de hatalı, eksik ve aksak olduğunu, bu temeller üzerine inşa edilen hiçbir sistemin çalışmasının mümkün olmadığını biliyoruz. Öyle ki astronominin doğma nedeni zaten astrolojinin var olmayan metodolojisini bilimin metodolojisiyle birleştirerek hataları minimize etmeyi kabullenme çabasıdır. Astrologlar bilim yapmazlar; daha ziyade antik ve hatalı olduğunu bildiğimiz öğretilerden yola çıkarak niyet okuma yaparlar. Burçlar gerçek değildir ve insanları takımyıldızların gökyüzündeki pozisyonlarına göre 12'ye ayırmanın hiçbir yolu yoktur.