Yüksek Enerji Fiziği: Lüminozite
Lüminozite teriminin kökeni, aslında astrofizik alanından gelmektedir ve basitçe uzaktaki yıldızların yüzeyinden birim zamanda ne kadar enerji yayıldığını (ortaya çıktığını) ifade etmek için kullanılmaktadır. Yüksek enerji fiziğinde aynı büyüklük kullanılmaktadır fakat enerji yerine parçacık sayısı yerleştirilmiştir.
Lüminozite'nin boyutunu 'dir ve birim zamanda bir 'den geçen parçacık sayısını ifade etmektedir. Örneğin; LHC gibi deneylerde protonları tek tek hızlandırılıp çarpıştırmak yerine (ki gerçek hayatta sadece iki protonu hızlandırıp birbirlerini çarpıştırmak imkansızdır) her bir demette yaklaşık 500 milyon kadarı bir araya getirilip hızlandırılmaktadır. Böylece yaklaşık boyutları olan bu parçacıkların karşılarındaki protonlar ile sert saçılmalar yapmalarının olasılığı artırılmaktadır.
LHC'nin tasarlanmış anlık lüminozite değeri, 'dir. Fakat bu kadar büyük sayılardan bahsetmek günlük hayatta pratik olmadığı için adı verilmektedir. Bununla birlikte, anlık lüminozite yerine belli bir zaman aralığındaki toplam lüminozite daha kullanışlıdır.
Örneğin, LHC çarpıştırıcısının aralıksız tam olarak bir yıl çalıştığını varsayalım. Bir yıl ~31.5 milyon saniye ettiğine göre CMS yada ATLAS deneyindeki toplam lüminozite:
Barn birim şeklinde tanımlanmıştır. ve olduğuna göre,
LHC çarpıştırıcısının 1 yılda üreteceği toplam lüminozite
Son yapılan planlara göre; LHC çarpıştırıcısı 2012 yılının sonuna kadar çalışacaktır. Daha sonra LHC'nin nominal çalışma değerlerine çıkılabilmesi için 1 yıl mertebesinde sistem kapatılacak, FAZ-2 dönemine geçebilmek için hızlandırıcı ve dedektör sistemlerinde tamir, bakım ve yenileme çalışmaları yapılacaktır. Böylece önümüzdeki 20 yıl boyunca LHC proton çarpışmaları yaparak çok nadir meydana gelen bazı atom altı parçacıkları yeterli sayıda üretip fizik analiz programları ile var olan ve halen geliştirilen teorik modellerin hipotetik parçacıkları aranacaktır. Bu sayede doğanın nasıl davrandığını anlayabileceğiz. -Geçmişten bir not.
Lüminozitenin kendi başına pek bir anlamı yoktur, daha çok saçılma, tesir kesiti ile birleştirildiğinde önemli bir anlam kazanır. Saçılma, tesir kesiti parçacıklar arasında belli bir etkileşmenin meydana gelme olasılığını ifade etmektedir. Boyutu $\left[m^2\right]$'dir. Lüminozite ile saçılma tesir kesitinin çarpımı incelenen etkileşme olayının lüminozitenin toplandığı zaman aralığında kaç adet meydana geldiğini ifade etmektedir.
Nasuf Sönmez
Referans
http://lhcphysics.blogspot.com.tr/p/turkce.html
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/05/2024 17:41:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12604
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.