Yavaşlayan Nötron Yıldızları Gazı Dönüş Yönlerinin Tersinden Yutuyor Olabilir

Yoldaş yıldızdan toplanan gaz, nötron yıldızının daha hızlı dönmesine katkı sağlıyor. Fakat bazen bunun tam tersi de gerçekleşebiliyor. Bunun bir açıklaması, gazın yıldıza dönüş yönünün tersi istikametten geliyor olması olabilir.

Nötron yıldızları yoğun (sıkışık), hızlı dönen yıldız kalıntılarıdır ve aynı sistemde bulunan daha küçük bir yıldızdaki maddeyi kendi içlerine çekebilirler. Bu maddeyi yutmadan önce, nötron yıldızının etrafında bir toplanma diski oluşur. Bu çevre materyal beraberinde bir momentuma da sahiptir. Bu sayede de nötron yıldızının hızının artması mümkün hale gelir.

Fakat NASA Goddard Uzay Uçusu Merkezinde çalışan Demos Kazanas ve meslektaşları Küçük Macellan Bulutsusunda bulunan çift sistemlerdeki nötron yıldızlarının X-ışını gözlemlerinin 18 yıllık verisine baktıklarında, bu tür cisimlerin yarısının yavaşladığını keşfettiler.

NASA Goddard’da çalışan bir diğer araştırmacı olan fakat bu çalışmaya katkı sağlamayan Tim Kallman, nötron yıldızlarının mevcut evrimlerine ilişkin düşüncenin doğru olduğu varsayımı altında onların gösterdikleri bu olguyu anlamanın zor olduğunu belirtiyor.

Yanlış yönde sarılıyor

Daha da garibi, nötron yıldızlarının yavaşlama oranları diğerlerinin hızlanma oranlarıyla aynı seviyede.

“İki dağılım gerçekten de oldukça benzer. Bu da hızlanmaya ve yavaşlamaya yol açan süreçlerin aynı süreçler olabileceğini öneriyor” diyor Kazanas.

Ekip yavaşlamalar için bir açıklama da getiriyor: Etrafa sarılan gaz, yıldızın dönüş yönünün tersinde hareket ettiğinde bu durum yaşanır.

Eğer bu fikir gelecek gözlemler ile doğrulanırsa, nötron yıldızlarının çift sistemler içerisindeki evrimine ilişkin; yoldaş yıldızın yaşamının sonuna kadar hızlanma devam eder düşüncesi değişebilir. Kazanas ve meslektaşları nötron yıldızlarının sürekli olarak hızlanmaya devam etmeleri fikriyle, yavaşlama veya yön değiştirme fikrini tartışmaya açıyorlar.

Bu teoriyle nötron yıldızlarının daha az egzotik olan ve gazı üzerinden soyulup alınan yoldaşlarına ilişkin ayrı bir çıkarım da söz konusu olabilir. “Bu yıldızları bir oranda anladığımızı düşünüyoruz” diyor Kallman. “Bu süreç onların da karakterini dramatik bir şekilde değiştirebilir.”

Dönme yönünün tersine gaz akımı teorisinin doğru açıklama olup olmadığı -veya bu mekanizmanın nasıl çalıştığı- henüz net değil. “Teoriye ilişkin açıklamalarının bir hayli basit oluşu ilgi çekici. Aynı olgunun tam ters etkilisini öneriyorlar” diyor Hollanda Amsterdam Üniversitesinden Anne Archibald. “Fakat yavaşlamayı açıklayabilecek farklı yollar da mevcut olabilir.”

Çevirmen:Utku Demirhan

Referanslar

1. NewScientist, "Neutron stars that slow down could be eating ‘backwards’ gas", <https://www.newscientist.com/article/2129495-neutron-stars-that-slow-down-could-be-eating-backwards-gas/>