Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Andromeda Galaksisi (M31) | Özellikleri, Fotoğrafları, Çarpışması...

Andromeda Galaksisi (M31) | Özellikleri, Fotoğrafları, Çarpışması...
7 dakika
3,928
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat

Çoğumuzun hayatında uzaklara bakıp bakıp iç geçirdiği bir an olmuştur. Ama ne kadar uzağa? 100 metre, 1 kilometre, 10 kilometre? Bu yazımızda sizlere çıplak gözle görebileceğiniz en uzak objeyi anlatıyor olacağız: Andromeda galaksisini (M31 ya da NGC 224), yani yaklaşık 2.5 milyon ışık yılı ötesini.

Samanyolu galaksisi ile yaklaşık aynı boyutlarda olan Andromeda galaksisi, 220 bin ışık yılı çapındadır. Kütlesi ise 1.5 tirilyon Güneş kütlesi kadardır ve 1 trilyona yakın yıldız barındırdığı düşünülmektedir. Samanyolu galaksisi ise yaklaşık 170-200 bin ışık yılı çapında, 0.8-1.5 trilyon Güneş kütlesindedir ve 100-400 milyar yıldız barındırdığı düşünülmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Andromeda'nın Keşfi

Andromeda galaksisinin bilinen ilk kaydı, 964 yılında Fars astronom Abd al-Rahman al-Sufi’nin “Sabit Yıldızlar Kitabı” (Book of Fixed Stars) adlı kitabında yer almaktadır. Ancak orada Andromeda bir galaksi olarak değil, küçük bulut olarak tanımlanır. Daha sonra Charles Messier 1764 yılında onu Messier 31 (M31) olarak kataloglandırdığında da yine aynı yanılgıya düşerek Bulutsu (Nebula) diye adlandırır ve bunu Alman astronom Simon Marius’a itafen yapar. İlk fotoğrafları ise 1887 yılında Isaac Roberts tarfından çekilir.

Bulutsu olmadığı 1920'lerde Edwin Hubble'ın evrenin genişlemesine dair yaptığı gözlemle ortaya çıkar. Hatta Edwin Hubble, evrenin genişlemesi (Hubble sabiti) ile ilgili çalışmasında bunlardan ekstragalaktik bulutsular (extragalactic nebulae) olarak bahseder. O zaman, gökyüzündeki bu yapıların bizden ciddi anlamda uzakta olup, bağımsız yapılar olduğu net bir şekilde anlaşılmaya başlanır.

Tüm Reklamları Kapat

Nerede Yer Alır?

Andromeda Galaksisi (M31 ya da NGC224), Andromeda Takımyıldızı’nda yer alan, sarmal bir galaksidir (bkz. Sarmal galaksiler nasıl döner). Kendisi bizim galaksimize yani Samanyolu Galaksisi'ne en yakın, büyük galaksidir. Bu iki galaksi, Üçgen Galaksisi ve diğer daha küçük yaklaşık 30 galaksiyle birlikte Yerel grubu oluşturur. Yerel grup da birkaç bin galaksiden oluşan ve Başak kümesi (Virgo Cluster) adı verilen daha büyük bir galaksi kümesinin içinde yer alır. Ayrıca Başak kümesi de kendinden daha büyük, düzensiz bir süper kümenin içinde bulunur: Başak Süperkümesi.

İçinde en az 100 galaksi kümesi ve grubu bulunan Başak süperkümesinin çapı yaklaşık olarak 110 milyon ışık yılıdır. Ayrıca kendisinin gözlenebilir evrendeki milyonlarca süperkümeden yalnızca biri olduğu düşünülüyor.

Andromeda Galaksisi Gökyüzünde Nasıl Bulunur?

Andromeda galaksisinin evrendeki yerini anladık ama görmek için biz nereye bakalım diyorsanız bunun iki kolay yolu var.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj



TakımyıldızAndromeda
Sağ açıklık (RA)00h42m44.3s
Dik açıklık (DEC)+41°16'9"
Kırmızıya kaymaz=-0.001001
Helio radyal hız-301 ± 1 km/s
Uzaklık2.54 ± 0.11 Mly
(778 ± 33 kpc)
Görünür parlaklık3.44
Mutlak parlaklık-21.5
TipSA(s)b
Kütle(1.5 ± 0.5) 1012 M☉
Çap~220 kly (67 kpc)
Yıldız sayısı~1 trilyon (1012)
Görünür boyut3.167° x 1°
Tablo: Wikipedia <https://en.wikipedia.org/wiki/Andromeda_Galaxy>

Kraliçe Takımyıldızı (Cassiopeia)

Kraliçe takımyıldızını tanımak “W” şeklindeki yapısından dolayı oldukça kolaydır. Bunun için gökyüzünde kuzeye doğru bakmanız gerekir. Bu takımyıldızı bulduktan sonra yapmanız gereken tek şey Schedar adındaki yıldızın gösterdiği yöne bakmaktır. Aşağıdaki görselde bunu daha net görebilirsiniz.

EarthSky, "Meet the Andromeda galaxy, the closest large spiral"
EarthSky, "Meet the Andromeda galaxy, the closest large spiral"

Büyük Pegasus Karesi

Sonbaharda Büyük Pegasus Karesi eşkenar dörtgene benzer şekliyle doğuda yer alır. Aşağıda gösterildiği gibi zihninizde Alferatz adlı soldaki yıldızdan itibaren iki sıra hâlinde üçlü yıldızları gruplayabilirsiniz. Bu iki sıranın da ortasında yer alan Mirach ve Mu Andromeda yıldızlarını birleştiren bir çizgi hayal ettiğinizde bu çizgi sizi Andromeda Galaksisi’ne götürecektir.

EarthSky, "Meet the Andromeda galaxy, the closest large spiral"
EarthSky, "Meet the Andromeda galaxy, the closest large spiral"

Andromeda'nın gökyüzünde kapladığı alan aslında Ay'dan 6 kat daha büyüktür. Fakat Ay kadar parlak olmaması nedeniyle bunu çıplak gözle göremediğimiz için fark edemeyiz. Aşağıdaki APOD görselinde eğer yan yana olsalardı ve ikisi de görünür olsaydı nasıl görürdük durumu resmedilmiş.

Bileşik Görsel &amp; Telif: Adam Block ve Tim Puckett &lt;https://rasyonalist.org/yazi/apod-200925/&gt;
Bileşik Görsel &amp; Telif: Adam Block ve Tim Puckett &lt;https://rasyonalist.org/yazi/apod-200925/&gt;

Galaksinin Esrarengiz Merkezi

Andromeda, benzeri birçok diğer galakside de olduğu gibi, merkezinde 100 milyon Güneş kütlesine sahip bir kara delik bulunduruyor. Tabi galaksinin merkezini esrarengiz yapan yalnızca bu kara delik değil. Söz konusu kara delik, 400 civarında mavi yıldızlardan oluşan ve yaklaşık 1 ışık yılı çapındaki yıldız kümesinin içinde yer alıyor (bkz. HR diyagramı). Bu genç yıldız kümesi ise kendisini çevreleyen, ondan daha soğuk ve yaşlı (kırmızı) yıldızların oluşturduğu bir halka içinde bulunuyor. İkinci bir çekirdeğe benzer bu yapının 10 milyar yıl önce iki ilkel galaksinin çarpışması sonucu olduğu fikri ortaya atılmış olsa da bu, kanıtlanmış bir hipotez değil ve bilim insanları hâlâ bu ilginç oluşumun nedenini araştırıyor.

Mavi yıldızlar o kadar kısa ömürlü ki eğer başka bir yerde oluşmuş olsalardı şu anda merkezdeki kara deliğin yanında konuşlanmış olmaları için yeterli zamanları olmazdı. Bu nedenle astronomlar, bu genç yıldızların nasıl olup da kara deliğin güçlü kütle çekimine rağmen bu kadar yakınında oluşabildiklerini ve olağanüstü şartlarda varlıklarını sürdürebildiklerini anlamaya çalışıyorlar. Benzer bir durumun bizim galaksimizde de gözleniyor olması, bunun sarmal galaksilerde yaygın olarak görülen bir olgu olduğu fikrini doğuruyor.

Tüm Reklamları Kapat

Farklı Dalga Boylarında Andromeda

Evren hakkında bildiğimiz neredeyse tüm bilgiler, evrendeki nesnelerden yayılan ya da yansıyan ışıktan elde ediliyor. Çünkü evrenin büyüklüğü göz önünde bulundurulduğunda inceleme yaptığımız bölgeye gidip oradan bir örnek almak imkânsızdır. Bu nedenle astronomlar, uzaydaki gök cisimlerinden bize gelen ışığı inceleyerek bu gök cisimlerinin birçok özelliğini (uzaklığını, hızını, yoğunluğunu, sıcaklığını, kimyasal bileşenlerini vb.) belirlerler.

Andromeda Galaksisi'nin de farklı dalga boylarında incelenmesi, kendisi hakkında daha derin ve geniş çaplı bilgi edinilmesi açısından oldukça önemlidir. Farklı dalga boylarında elde edilen veriler, farklı süreçler hakkında birçok bilgi içerir. Aşağıdaki görsellerde Andromeda Galaksisi'nin farklı dalga boylarında nasıl göründüğünü görebilirsiniz.

Universe Today, "Star Birth and Death in the Andromeda Galaxy"
Universe Today, "Star Birth and Death in the Andromeda Galaxy"

Galaksi Halesi

Galaksi halesi, galaksinin etrafında yer alan ve onu yaklaşık olarak küresel bir biçimde sarmalayan, çoğunlukla da gaz ve tozdan oluşan, yoğunluğu oldukça düşük bir yapıdır. Yapılan haritalandırmalar sonucunda, neredeyse görünmez olan bu halenin, galaksinin 1.3 milyon ışık yılı dışına, yani neredeyse Samanyolu ile arasındaki mesafenin yarısına kadar ulaştığı bulunmuştur. Hatta bazı yönlerde 2 milyon ışık yılı kadar genişliğe ulaşan hale bize gösteriyor ki iki galaksinin bizzat kendileri olmasa da haleleri çoktan çarpışmaya başlamış bile.

Samanyolu ve Andromeda Çarpışması

Haleleri çoktan birleşmeye başlayan bu iki dev galaksi bundan yaklaşık 4 milyar yıl sonra tek bir galaksi olacak. Şu anda Andromeda Galaksisi bize saniyede 110 km hızla yaklaşıyor. Tabii bu her ne kadar günlük yaşantımız için yüksek bir hız olsa da aramızdaki mesafe göz önünde bulundurulduğunda bu hızla onun gökyüzünde günbegün büyüdüğünü, parlaklığının arttığını görmek mümkün değil.

Tüm Reklamları Kapat

Bu birleşme sonucunda Güneş sisteminin yeni galaksideki yeri büyük olasılıkla değişmiş olacak ancak yok olma tehlikesiyle pek de karşı karşıya değil. Ayrıca Güneş’imiz de bu süreç içinde değişecek ve en nihayetinde bir kırmızı dev olup Dünya’yı da içine alacak. Ancak bunun olmasına da daha milyarlarca yıl var. Bu da demek oluyor ki eğer Dünya üzerinde zeki varlıklar var olmaya devam ederse, bu 4 milyar yıl boyunca gökyüzünün aşağıdaki görsellerdeki gibi göründüğüne tanıklık edecekler.

EarthSky, "Earth’s night sky as Milky Way and Andromeda merge"
EarthSky, "Earth’s night sky as Milky Way and Andromeda merge"

Hazırlayan:Arya Elçi
Editör:Ögetay Kayalı

Referanslar
1.EarthSKy, "Meet the Andromeda galaxy, the closest large spiral", < https://earthsky.org/clusters-nebulae-galaxies/andromeda-galaxy-closest-spiral-to-milky-way >
2.The Nine plantes, "Andromeda Galaxy Facts", < https://nineplanets.org/andromeda/ >
3.NASA, "Hubble Zooms in on Double Nucleus in Andromeda Galaxy", < https://www.nasa.gov/mission_pages/hubble/science/double-nucleus.html >
4.NASA, "Hubble Maps Giant Halo Around Andromeda Galaxy", < https://www.nasa.gov/feature/goddard/2020/hubble-maps-giant-halo-around-andromeda-galaxy >
5.Britannica, "Galactic Halo", < https://www.britannica.com/science/galactic-halo >
6.EarthSky, "Earth’s night sky as Milky Way and Andromeda merge", < https://earthsky.org/astronomy-essentials/earths-night-sky-milky-way-andromeda-merge >
7.Space.com, "The Andromeda Galaxy (M31): Location, Characteristics & Images", < https://www.space.com/15590-andromeda-galaxy-m31.html >
8.NASA, "The Andromeda Galaxy – Across the Spectrum"

Kapak Görseli
Ahmet Kale, <https://www.astrobin.com/206955/C/?nc=>

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 15:28:54 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12847

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Elçi, et al. Andromeda Galaksisi (M31) | Özellikleri, Fotoğrafları, Çarpışması.... (26 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12847
Elçi, A., Kayalı, Ö. (2020, November 26). Andromeda Galaksisi (M31) | Özellikleri, Fotoğrafları, Çarpışması.... Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12847
A. Elçi, et al. “Andromeda Galaksisi (M31) | Özellikleri, Fotoğrafları, Çarpışması....” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 26 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/12847.
Elçi, Arya. Kayalı, Ögetay. “Andromeda Galaksisi (M31) | Özellikleri, Fotoğrafları, Çarpışması....” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, November 26, 2020. https://evrimagaci.org/s/12847.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close