Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Işık ve Renk: Ara Renkler ve Ana Renkler Nasıl Oluşur?

Işık ve Renk: Ara Renkler ve Ana Renkler Nasıl Oluşur?
7 dakika
39,680
Evrim Ağacı Akademi: Optik ve Renkler Yazı Dizisi

Bu yazı, Optik ve Renkler yazı dizisinin 4. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Renk, cisimler tarafından yayılan ve/veya yansıyan ışığın gözde oluşturduğu duyumdur. Buradan anlıyoruz ki bir şeyin renkli algılanabilmesi ondan gözümüze bir ışık gelmesine bağlıdır.

Özellikle de farklı boyaları karıştırınca farklı renkler çıkması ya da Newton çarkını çevirince tüm renklerin beyaz rengi vermesi, ara renklerin oluşumu konusunda kafanızı karıştırmış olabilir. Peki ama ışık nedir, renkleri nasıl oluşturur? Herkes renkleri aynı mı algılar? Bu sorulara yanıt verebilmek için ışığın ve rengin ne olduğunu iyi tanımlamak gerekir.

Tüm Reklamları Kapat

Işık Nedir?

Işık dediğimiz zaman aklımıza hiç kuşkusuz, görmemizi sağlayan "şey" gelir. Bu aslında fotonlar tarafından temsil edilen bir elektromanyetik dalgadır ve ışık sadece gözümüzün gördüğü aralıkla sınırlı değildir.

Bu tanım elektromanyetik spektrumdaki tüm dalgalar (gama ışınları, X-ışınları, morötesi, kızılötesi, mikrodalga ve radyo dalgaları) için kullanılabilir. Görünür ışığı diğer elektromanyetik dalgalardan ayıran özelliği onu taşıyan fotonların sahip olduğu dalga boyudur.

Tüm Reklamları Kapat

Dalga boyu aynı zamanda frekansla, dolayısıyla enerjiyle de ilişkilidir. Dalga boyu arttıkça onunla ters orantılı olarak frekans da azalır. Frekans azaldıkça onunla orantılı olarak enerji de azalır (frekans arttıkça enerjide artar). Dolayısıyla bu tanımı dalga boyu, frekans ve enerji çerçevesinde farklı şekillerde görebilirsiniz ama hepsi aynı durumu ifade ederler. Fotonun dalga boyunun yaklaşık 400-700 nanometre arasında olması onu gözle görebilmemizi sağlar.

Renkler Nasıl Oluşur?

Gözümüze gelen ışığı farklı renklerde algılıyor olmamızın nedeni yine ışığın dalga boyuyla ilgilidir. Dalga boyu, 400-700 nm aralığında, ne kadar büyükse o kadar kırmızıya yakın renkler görürken ne kadar küçükse o kadar mora yakın renkler görürüz. Bu skalayı aynı zamanda bir gökkuşağında da görebilirsiniz.

Wikimedia

Mora ve kırmızıya yakınlıktan kasıt, rengin yalnızca mor ya da kırmızı benzeri renkler biçiminde görünmesi değil. Her rengin bir dalga boyu vardır ve bu dalga boyları mor ile kırmızı arasında yer alır. Aşağıdaki spektrumda da görüldüğü üzere yeşil ve mavi görece mora daha yakın ve daha küçük dalga boylarına sahipken sarı ve turuncu kırmızıya daha yakın ve daha büyük dalga boylarına sahiptir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Peki, cisimlerin rengini de üzerine düşen ışığın rengi mi belirler? Bu soruya genel bir cevap vermek yanıltıcı olabilir. O nedenle ışık ve renk ilişkisini biraz daha iyi anlamamız gerek. Bunun için de beyaz ışık kavramına bakmalıyız.

Beyaz Işık

Işığın ana renkleri ve ara renklerinden bahsetmeden önce beyaz ışığı anlamakta fayda vardır. Biraz önce her rengin kendine özgü bir dalga boyuna sahip olduğundan bahsettik. Ancak beyaz bu renklerden biri değildir. Çünkü beyaz, görünür tayftaki tüm dalga boylarının bir karışımıdır. Yani beyaz ışık içinde tüm diğer renkleri barındırır ve beyaz renkte gördüğümüz bir nesne üzerine düşen tüm dalga boylarını yansıttığı için beyazdır.

Mavi gördüğümüz bir cisim ise üzerine beyaz ışık düştüğünde mavi hariç tüm ışığı soğurur ve yalnızca maviyi yansıtır. Elbette bu tür bir cisim bulmak zordur, fakat çoğunlukla maviyi yansıtması, onda mavi tonların baskın olduğu bir görünüm için yeterlidir. Burada konuyu anlayabilmek için biraz hipotetik cisimlerden söz ettiğimizi kabul edelim.

Mavi bir cisim mavi ışığı yansıtıp diğerlerini soğuracağından, eğer üzerine beyaz gibi mavi rengi içeren bir ışık demeti değil de örneğin yalnızca kırmızı ışık düşürürsek, cisim kırmızıyı soğuracağından gözümüze neredeyse hiç ışık ulaşmayacak ve cisim siyah görünecektir.

Benzer şekilde beyaz bir cismin üzerine yalnızca kırmızı ışık düşürüldüğünde ise cisim her türlü dalga boyunu yansıtabildiğinden kırmızıyı yansıtacak ve cisim kırmızı görünecektir. Kısaca cismin göründüğü renk, yansıtabildiği dalga boyu ve üzerine düşürülen ışıkla ilgilidir.

Tüm Reklamları Kapat

Ana Renkler

Beyaz ışığın görünür aralıktaki tüm renklerin birleşmesiyle oluştuğundan bahsettik. Fakat bu, beyaz ışık elde etmenin tek yolu değildir. Belli yoğunluklarda birleştirdiğimizde üçlü renk (dalga boyu) grupları ile de beyaz ışığı elde edebiliriz. Bu gruplar ışığın ana renkleri olarak adlandırılır. Bu şekilde birçok üçlü grup elde etmek mümkündür. Bunlardan en çok bilineni kırmızı, yeşil ve mavi üçlüsüdür (RGB).

Ara Renkler ve Oluşumları

Bahsini ettiğimiz üç renk (yeşil, mavi ve kırmızı) ışık bir aradayken beyaz görünür ancak ikili olarak karıştırıldıklarında farklı renkleri elde ederiz.

  • Yeşil + Mavi = Camgöbeği (cyan)
  • Mavi + Kırmızı = Eflatun (magenta)
  • Kırmızı + Yeşil = Sarı

Ana renklerin karıştırılmasıyla elde ettiğimiz renkler olan camgöbeği (cyan), eflatun (magenta) ve sarı, ara renkler olarak adlandırılır.

Ara renkler nelerdir ve nasıl oluşur?

İki ana rengin karışmasıyla ara renkler elde edilir. Yeşil ile mavinin karışımı camgöbeği (cyan), mavi ile kırmızının karşımı eflatun (magenta), kırmızı ile yeşilin karışımı ise sarı ara renklerini verir.

Tüm Reklamları Kapat

Aşağıdaki şemada ana renkler karıştığında ışığın hangi ara renkleri oluşturduğunu görebilirsiniz.

İki ana rengi birleştirdiğimizde elde ettiğimiz ışığın tonu, birleştirdiğimiz ışıkların yoğunluğuna göre değişiklik gösterecektir. Örneğin kırmızı ve yeşil ışığı karıştırırken eğer birini daha ağırlıklı kullanacak olursak, renk o yönde değişecektir. Yıldızlarda gördüğümüz renklerin doğası da buradan gelmektedir ve tam olarak bu nedenle hiçbir zaman yeşil yıldız yoktur.

Cisimlerin rengi konusuna geri dönecek olursak, ara renge sahip bir cismin üzerine birden fazla rengi barındıran bir ışık demeti düşürüldüğünde, kendini oluşturan iki rengi de yansıtacaktır. Örneğin elimizde eflatun (üstteki şekilde mor benzeri renk) renginde bir kâğıt olsun. Biz bu kâğıdın üzerine beyaz ışık tuttuğumuzda beyazın içinde bulunan mavi ve kırmızı renk ışıkları birlikte yansıtacak, geri kalanını büyük oranda soğuracaktır. Cismin rengi eflatun, yani mavi ve kırmızı ışığın birleşimiyle oluşan bir renk olduğundan bu beklendik bir sonuçtur.

Peki aynı kâğıdın üzerine tek renk ışık yansıtırsak ne olur? Bu ışığın rengi, ara rengi oluşturan iki ana renkten biriyse cisim bu ışığı yansıtır ve gözümüze bu renk görünür. Yani magenta kâğıdın üzerine yalnızca mavi ışık yansıtırsanız cisim mavi, yalnızca kırmızı ışık yansıtırsanız cisim kırmızı görünecektir. İçinde hiç bulunmayan yeşil ışık yansıttığınızda ise bunu soğuracağından cisim siyah görünecektir. Aynı durum diğer ara renkler için de geçerlidir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Dedektif Vardayok Ne Var Ne Yok!

Wickson Vardayok dünyanın hem en sıra dışı hem de en sıradan dedektifi! Onun olağanüstü özelliği, hiçbir özelliğinin olmaması. O kadar normal ki kimse onu fark etmiyor. Mesela sağınıza mı baktınız, o hep biraz daha sağda
kalıp görünmüyor.
Bir dedektif görünmez olmaktan başka ne ister!

Bütün derdi kafasındaki tek tel saça iyi bakmak olan Başkomiser Fellikke (saç telinin de ismi var: Filippo), elindeki en karmaşık vakayı her zamanki gibi Vardayok’a verdi. Şimdi, şehrin bütün bulutlarını yutan bir makineden, saat 5’in çalınmasına, sadece hikâyeyle çalışan bir arabadan, dünyanın öbür ucuna serçe parmağı üzerinde gidebilen bir çiftçiye kadar bir sürü akılalmaz mesele, dünyanın en tuhaf dedektifi Vardayok’u bekliyor.

Hazırsanız, macera başlıyor!

Luca Doninelli, İtalya’nın çocuk kitapları alanındaki en önemli ödüllerinden Strega’yı kazanan ve pek çok dile çevrilen bu kitaptaki kimi tuhaflıkları çocuklarla birlikte uydurmuş. Üstüne de bolca mizah serperek bize sunmuş. Şimdiden afiyet olsun.

PREMIO STREGA ÖDÜLÜ
GIOVANNI ARPINO ÖDÜLÜ
WHITE RAVENS SEÇKİSİ

Devamını Göster
₺115.00
Dedektif Vardayok Ne Var Ne Yok!
  • Dış Sitelerde Paylaş

Newton Diski (Newton Çarkı)

Newton diski (ya da Newton çarkı), ana renkler ile beyaz arasındaki ilişkiyi anlamak için oldukça basit bir düzenektir. Özellikle çocuklara, fen bilimlerinin temel eğitimlerini verirken anlatıldığında, renklerin anlaşılması çok daha kolay olmaktadır. Burada üzerinde ana renkler yer alan bir disk hızla döndürülmektedir. Gözümüz saniyede belirli bir kare sayısını görebildiğinden, disk çok hızlı döndükçe renkler birbirine karışır ve bu sayede tüm renklerin birleşimi olan beyaz ortaya çıkar. Aşağıdaki videoda Newton diskinin nasıl yapıldığını görebilir ve kendiniz de evde basit araç ve gereçlerle bunu deneyebilirsiniz.

Bu düzeneği yaptığınızda neden tam olarak beyaz görünmediğini merak edebilirsiniz. Bunun en temel nedeni kullandığınız ana renklerin (veya ara renklerin) tam olarak ihtiyaç olan rengi sağlamaması ve doğru oranlarda kullanılmamasıdır. Eğer tam olarak görünür ışık spektrumundaki gibi yapabilirseniz, kullandığınız boyaların yansıtıcılığına da bağlı olarak, beyaza daha yakın bir renk elde edebilirsiniz. Aynı şekilde farklı ana renkler ve ara renkler kombinasyonlarıyla da burada bahsettiğimiz diğer sonuçları test edebilirsiniz.

Tamamlayıcı Renkler

Bu durumda her bir ara renk, bir ana rengin tamamlayıcısıdır. Yani bir ara renk ile bu ara renk içinde bulunmayan üçüncü ana renk birbirinin tamamlayıcısı olur. Birbirini tamamlayan iki renk birleştiğinde yine beyaz ışık oluşur. Bu nedenle tamamlayıcı renkler bazen “zıt renkler” olarak da adlandırılırlar.

  • Kırmızı + camgöbeği = beyaz
  • Yeşil + eflatun = beyaz
  • Mavi + sarı = beyaz
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Optik ve Renkler Yazı Dizisi

Bu yazı, Optik ve Renkler yazı dizisinin 4. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Lümen Nedir? Lümen Hesabı Nasıl Yapılır? Lüks ile Lümen Arasındaki Fark Nedir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
40
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Tebrikler! 2
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 2
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Sıkça Sorulan Sorular

Renk, cisimler tarafından yayılan veya yansıyan ışığın gözde oluşturduğu bir duyumdur. Cisimden gözümüze gelen ışığa bağlı olarak renkli bir algı oluşturulur.

Renkler, ışığın dalga boyuna bağlı olarak oluşur. 400-700 nm aralığında dalga boyu ne kadar büyükse, o kadar kırmızıya; ne kadar küçükse o kadar mora yakın renkler algılanır.

Ana renkler kırmızı, yeşil ve mavi üçlüsünden (RGB) oluşur.

Newton diski, üzerinde ana renkler yer alan bir disk olup hızla döndürüldüğünde renkler birbirine karışarak beyaz renk ortaya çıkarır.

Ara renkler camgöbeği (cyan), eflatun (magenta) ve sarıdır. İki ana rengin karışmasıyla elde edilirler.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 15:47:35 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12947

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Elçi, et al. Işık ve Renk: Ara Renkler ve Ana Renkler Nasıl Oluşur?. (19 Aralık 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12947
Elçi, A., Kayalı, Ö. (2022, December 19). Işık ve Renk: Ara Renkler ve Ana Renkler Nasıl Oluşur?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12947
A. Elçi, et al. “Işık ve Renk: Ara Renkler ve Ana Renkler Nasıl Oluşur?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 19 Dec. 2022, https://evrimagaci.org/s/12947.
Elçi, Arya. Kayalı, Ögetay. “Işık ve Renk: Ara Renkler ve Ana Renkler Nasıl Oluşur?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, December 19, 2022. https://evrimagaci.org/s/12947.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close