Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Newton Teleskopu (Newtonian Teleskop) Nedir?

Newton Teleskopu (Newtonian Teleskop) Nedir?
5 dakika
1,663
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat

Newton teleskop(ya da Newtonian teleskop), Sir Isaac Newton tarafından 1668 yılında, mercekli teleskoplara alternatif olarak tasarlanmış bir aynalı teleskoptur. Bu teleskop birincil optik olarak bir mercek değil ayna kullanır. Yani ışığı toplayan optik, eğimli yüzeye sahip bir aynadır.

Newton teleskop aslında astrofotoğrafçılar arasında sıklıkla Newtonian teleskop olarak anılır. Bu teleskop türü mercekli teleskoplara alternatif olarak, aynalı teleskopları ortaya atmış olsa da tek aynalı teleskop Newton teleskop değildir. Gerek kullanılan optiğe gerekse mekanik tasarıma göre farklı aynalı teleskop türleri görmek mümkündür. Newton teleskop konusunun detaylarına girmeden, bunları kapsamlı bir biçimde ele aldığımız aynalı teleskoplar ve mercekli teleskoplar yazılarına aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Bir Newton teleskop (Newtonian teleskop). Ekvatoryal Go-To kundak üzerinde.
Bir Newton teleskop (Newtonian teleskop). Ekvatoryal Go-To kundak üzerinde.

Newton Teleskop (Newtonian Teleskop)

Newton'ın Kraliyet Topluluğunda 1672 yılında sergilediği ikinci aynalı teleskobunun replikası.
Newton'ın Kraliyet Topluluğunda 1672 yılında sergilediği ikinci aynalı teleskobunun replikası.

Genellikle paraboloidolan birincil ayna, teleskop tüpünün arkasında (gökyüzüne bakarken altında) kalır. Bu ayna, gökyüzünden gelen ışığı bir kova gibi toplayarak, teleskop tüpünün önünde duran ikincil bir aynaya yansıtır. Bu ayna düzdür fakat 45°lik açıyla durur. Böylece gelen görüntü, teleskobun önünden yan tarafa aktarılır. Yani gözlem noktası teleskobun önüne (gözlem yaparken yukarıya) yakın bir noktadır.

Aslında aynalı teleskop fikrinin çıkışı Newton ile başlamamaktadır. Mercekli teleskopun keşfinden sonra Galileo Galilei ve Giovanni Francesco Sagredo'nun ayna ile teleskop yapma konusunda tartıştıkları bilinmektedir. Hatta Newton'ın James Gregory'nin 1663 yılında yayınlanan Optica Promota adlı kitabında bahsettiği, parabolik ayna kullanılarak yapılan tasarıma dair bilgileri okuduğu düşünülmektedir. Fakat Gregory bu teleskopu yapamamıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Newton teleskop aynı zamanda amatör teleskop yapımında sıkça tercih edilen bir modeldir. Aynalar, camların araya karıştırılan toz zerrecikleriyle birbirlerine sürtünme yoluyla aşındırılarak parabolik şekil verilmesiyle elde edilir. Teleskopun mekanik dizaynı da oldukça pratik ve göreli olarak ucuzudur.

Newton teleskop tasarımı. Arkada parabolik birincil ayna, ikincil düz aynaya görüntüyü iletir. Bu ayna da yanda bulunan göz merceği ya da kameraya görüntüyü odaklar.
Newton teleskop tasarımı. Arkada parabolik birincil ayna, ikincil düz aynaya görüntüyü iletir. Bu ayna da yanda bulunan göz merceği ya da kameraya görüntüyü odaklar.

Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları

  • Renk sapıncı (chromatic aberration) yoktur.
  • Eş değerlerine göre ucuzdur.
  • Tasarımı basit ve zahmetsizdir.
  • Gözlem noktasının tüpün üstünde olması gözlemi kolaylaştırır.

Dezavantajları

  • Koma (coma) problemi yaşanabilir.
  • Parlak yıldızlarda + şeklinde parlama olur.
  • Kolimasyon gibi ayarlamalar gerektirir.
  • Tozlanma sorunu yaşanabilir.
  • Cassegrain gibi tasarımlara göre daha büyük tüpler gerektirir.
  • Aynanın zamanla kaplanması gerekir.

Avantajları

Renk sapıncı (chromatic aberration) yoktur

Renk sapıncı (chromatic aberration) mercekli teleskoplar için ciddi bir problemdir. Işık mercekten geçerken farklı dalga boyları farklı açılarda kırılır. Bu nedenle görüntünün bir tarafında kırmızılık, öbür tarafında mavilik görülebilir. Örneğin Ay’ın üstünde mavi bir hale altında kırmızı bir hale görüyorsanız (ya da en azından mavi olan varsa) renk sapıncından etkileniyor demektir. Bunun günümüzde çözümleri olsa da fiyatı ciddi anlamda yükseltmektedir. Ucuz her mercekte bu problem görülür. Aynalı teleskopta ise böyle bir problem yoktur.

Eş değerlerine göre ucuzdur

Newton teleskoplar, aynı çapa sahip kaliteli bir mercekli teleskopa göre çok daha uygun fiyatlıdır. Dolayısıyla daha büyük ayna çapında bir teleskop alınabilir. Böylelikle aynı fiyata daha çok ışık toplama gücüne sahip olunur ki bu bir teleskobun zaten birinci önceliğidir. Ne kadar çok ışık toplanırsa o kadar sönük cisimler, o kadar fazla detay görünür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Tasarımı basit ve zahmetsizdir

Amatör olarak bile yapılabilen birincil ayna (primary mirror), düz bir ikincil ayna (secondary mirror), odaklayıcı (focuser) ve bunları tutan mekanik sistemlerden oluşur. Parçaları üretmek oldukça basit ve ekonomiktir. Bu nedenle amatör teleskop yapımıyla ilgilenen birçok kişi Newton teleskop yapar.

Gözlem noktasının tüpün üstünde olması gözlemi kolaylaştırır

Mercekli teleskoplarda veya Cassegrain türü aynalı teleskoplarda odak teleskop tüpünün arkasında (gözlem yaparken altında) kalır. Bu nedenle göz merceği aracılığıyla gözle gözlem yapmak için eğilmek ve bükülmek gerekebilir. Bunu engellemek için ikinci bir diagonal ayna kullanılsa da araya giren her optik kaliteyi düşürecektir. Newton teleskopta ise gözlem noktası teleskopun önünde (gözlem sırasında üstte) yer alır, böylelikle gözlem daha pratiktir.

Dezavantajları

Koma (coma) problemi yaşanabilir

Bir sapınç türüdür ve görüntünün kenarlarındaki nokta kaynaklı yıldızların köşelere doğru uzaması durumunu ifade eder. Yıldızlar uzayıp kuyruklu yıldız (comet) gibi göründüğünden bu ismi alır. Genellikle bu tür sorunlarla baş etmek için çoğu astrofotoğrafçı, görüntünün kenarlarını direkt kırpar. Bu durumu düzelten coma corrector adlı optikler bulunur.

Aynı zamanda aynalı teleskoplarda alan eğriliği, astigmatizm gibi optik problemler de görülebilir.

Parlak yıldızlarda + şeklinde parlama olur

Özellikle Newtonian teleskoplarda ikincil aynayı tutan örümcek adını verdiğimiz kollar, çok parlak yıldızlar pozlanırken, yıldızın etrafında + şeklinde (veya kollar nasılsa) bir parlama olmasına neden olur. Bazıları bu durumu estetik açıdan tatminkar bulurken, bazıları istemez. Bu sorunu çözmek mümkündür.

Tüm Reklamları Kapat

Kolimasyon gibi ayarlar gerektirir

Mercekli teleskoplarda optikler sabittir ve bakım gerektirmeyeceği için yerlerinden oynamazlar. Lakin aynayı temizlemek için çıkardığınızda veya sistem bir şekilde oynadığında özellikle kolimasyon ayarı dediğimiz bir ayar gerektirir. Elbette çözülebilir bir durumdur, fakat mercekli teleskop kadar tak-kullan olmadığı da aşikardır.

Tozlanma sorunu yaşanabilir

Newton teleskop (Newtonian teleskop) açık bir sistem olduğundan dolayı özellikle ön tarafından çok fazla toz alır. Zamanla tozlanan birincil ve ikincil ayna görüntü kalitesinde düşüşe neden olur. Fakat ufak tefek tozlar bu durumu pek etkilemez. Duruma göre yıl mertebesinde aynayı temizlemek gerekir ve bu da fön makinesi gibi kuvvetli üfleyen bir cihazla yapılmalıdır.

Asla bir peçeteyle veya mendille aynayı silmeye çalışmayın!

Cassegrain gibi tasarımlara göre daha büyük tüpler gerektirir

Cassegrain teleskop tasarımında ışık Newton teleskopu durumundaki gibi yandan verilmez. Birincil aynanın ortası deliktir ve ikincil ayna gelen ışığı oradan geri yansıtır. Bu nedenle ışığın tüp içerisinde aldığı yol daha uzun olduğundan, teleskop tüpü Newton teleskopa göre daha kısadır. Bu da Newton teleskop türünün Cassegrain teleskop türüne göre mekanik açıdan daha kısıtlayıcı olmasına neden olur (kundağa binen yük artabilir).

Tüm Reklamları Kapat

Aynanın zamanla kaplanması gerekir

Mercekli teleskoplarda böyle bir sorun yoktur fakat Newton teleskop (Newtonian teleskop) gibi aynalı teleskoplarda aynanın zamanla kaplanması gerekir. Fakat bu durum yıllar mertebesindedir.


Hazırlayan: Ögetay Kayalı

Referanslar

1. Omegon, "The Newtonian Reflector", <https://www.omegon.eu/advice/telescope/telescope-knowledge/telescope-different-types/the-newtonian-reflector/c,8687>

2. ATM Türk, Amatör Teleskop Yapım, <http://www.atmturk.org/index.php/Ana_Sayfa>

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 00:42:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12808

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kayalı. Newton Teleskopu (Newtonian Teleskop) Nedir?. (6 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12808
Kayalı, Ö. (2020, October 06). Newton Teleskopu (Newtonian Teleskop) Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12808
Ö. Kayalı. “Newton Teleskopu (Newtonian Teleskop) Nedir?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 06 Oct. 2020, https://evrimagaci.org/s/12808.
Kayalı, Ögetay. “Newton Teleskopu (Newtonian Teleskop) Nedir?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, October 06, 2020. https://evrimagaci.org/s/12808.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close