Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Çernobil Yangını: Radyasyon Türkiye'yi Etkileyecek Mi?

Çernobil Yangını: Radyasyon Türkiye'yi Etkileyecek Mi?
6 dakika
221
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat

Son zamanlarda gerek sosyal medyada gerek medyada paylaşılan gönderilerde ve haberlerde Çernobil Nükleer Santrali yakınında gerçekleşen yangın nedeniyle oluşacak radyoaktif bulutların Türkiye’ye geleceği ve yağmur yoluyla yeryüzüne ineceği yönünde iddialardolaşmakta. Peki, söylenildiği gibi yangın sonrasında saçılan radyasyon Türkiye'yi etkileyecek mi? Eğer cevap evet ise, etkileri ne olacak?

Her cisim belirli düzeyde ışıma yapar, yani radyasyon yayar. Bu ışımanın bir kısmı,iyonize edici değildir, yani düşük enerjilidir. Diğer kısmı ise, çeşitli element atomlarının radyoaktif izotoplarının bozunmasıyla oluşan, iyonize edici sınıfa giren radyasyondur. Örneğin, mikrodalga veya her gün yanımızda taşıdığımız cep telefonları da radyasyon yayar. Ancak bunlar iyonize edici sınıfa girmez ve insan sağlığına, kanıtlanmış bir zararları yoktur.

Tüm Reklamları Kapat

Gerek söz konusu haberlerde gerekse bu metinde söz edilecek radyasyondan kastedilen, radyoaktif bozunuma uğrayan radyoaktif maddenin gama ışıması başta olmak üzere, çeşitli bozunum mekanizmalarıyla ortaya çıkarttığı, iyonize edici radyasyondur. Aşırı küçük olduğundan ötürü rüzgâr veya çeşitli yollarla taşınabilen belki de en önemli radyoaktif partikül İyot-131’dir.

Radyasyon ölçümü için kullanılan çeşitli ölçüm aletleri vardır. Bunlardan birisi de, Geiger sayacı adı verilen cihazdır. Ancak bu cihaz, ışıma miktarı ile ilgilidir ve doku hasarıyla ilgili ya da maruz kalınan doz ile ilgili doğrudan bilgi vermez. Üretilen dozimetreler, bu ölçümün yapılmasında kullanılabilir. Doku zararını tespit etmek için sievert (Sv) veya milisievert (mSv) birimleri kullanılır. Sievert birimi, 1 Gray’lik x ve gama ışını ile aynı biyolojik etkiyi meydana getiren radyasyon miktarıdır. Gray ise, radyasyona maruz bırakılan 1 kilogramlık maddeye aktarılan 1 Joule'lük enerjiyi veren radyasyon miktarıdır. Yani Gray, alınan dozu Joule cinsinden verir. Örneğin tuğla veya çimento ile yapılan bir binada oturan herkes yılda 0,7 mSv radyasyona maruz kalmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Yağmur veya diğer yağış şekilleriyle İyot-131 başta olmak üzere radyoaktif izotoplar taşınabilir ve yeryüzüne yağabilir. Yakın dönemde yaşanan en büyük nükleer felaket olan ve Japonya’daki 9 büyüklüğündeki depremden sonra meydana gelen Fukuşima Nükler Santralikazasında da atmosfere radyoaktif madde salınmıştır. Bu radyoaktif partiküllerin ABD’ye ve İzlanda’ya kadar ulaştığı rapor edilmiştir.

15 Mart 2011’de yani kazadan 4 gün sonra, kazanın yaşandığı binada ölçülen radyasyon değeri saatte 400 mSv idi. Ancak aynı günde 240 km uzaklıktaki Tokyo’da ölçülen değer normalin 22 katıydı. Tokyo için normal değeri 0.126 mSv olduğundan, o gün birkaç saat boyunca insanlar 2.5 mSv radyasyona maruz kaldılar. Bu radyasyon miktarının etkisini anlamak için, bir örnek vermek faydalı olacaktır. 2.5 mSv, sıradan bir insanın hastaneye bilgisayarlı tomografiye akciğer için girdiğinde maruz kalacağı radyasyonun yarısı bile değildir.

Bilgisayarlı tomografide ve röntgende alınan doz miktarları
Bilgisayarlı tomografide ve röntgende alınan doz miktarları

Benzer şekilde Çernobil Nükleer Santrali patladıktan sonra tüm dünyaya radyoaktif izotoplar taşınmıştır. Bu izotopların bazıları yağmur olarak yeryüzüne inmiştir. Örneğin yayınlanan pek çok çalışmada Çernobil sonrası yağan yağmurlardaki radyoaktivite değerleri gözlenmiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

CNN’in 7 Nisan'da yayınladığı ve Ukrayna Devlet Ekoloji Denetim Kurumu yöneticisi Egor Firsov’un çekip Facebook hesabına koyduğu videoya dayandırarak yaptığı haberde, normalde değerin saatlik değerin 0.14 mSv olduğu ancak yangının çıktığı arazide değerin saatlik 2.3 mSv olduğu görülmekte. Aynı haberdeki bir başka Geiger sayacında ise değer 0.34 mSv’dir.

Değerleri incelerken, her ne kadar “zararsız” kelimesini kullanacak olsak da, nükleer radyasyon fiziğinde “ALARA Prensibi” olarak geçen prensip, mümkün olan en az miktarda radyasyona maruz kalmamız gerektiğini söylemektedir. Yine de, uluslararası doz limitleri göz önünde bulundurulduğunda, alınabilecek doz limitlerin oldukça altında kaldığından, yangın sonrası açığa çıkan radyasyonun etkilerini incelerken “zararsız” ifadesini kullanacağız.

Bu değerler sürekli o bölgede bulunanlar için uzun vadede zararlıdır. Lakin radyoaktivite oranı o bölgeden uzaklaştıkça düşecektir ve en sonunda zararsız hale gelecektir. Keza üst paragraflarda bahsedilen Fukuşima ile Tokyo arasındaki 240 km’lik uzaklığı ve aralarındaki iyonize radyasyon farkını göz önüne alınca bu durum daha net görülmektedir.

İyot-131 gibi radyoaktif madde ile kirlenmiş yağmur suyu yeryüzüne düştüğünde ve buharlaştığında, radyoaktif maddenin bir kısmı veya tamamı yağmurun düştüğü yüzeylerde kalabilir kontaminasyona sebep olan da budur. Yangın sonrasında, radyoaktif materyalin saçılımını yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Aktivite değerlerinin mikrobekerel büyüklüğünde olduğuna dikkatinizi çekeriz.

Çernobil’de yaşanmakta olan yangına geri dönecek olursak, İyot-131’in yarı ömrü 8 gün olduğu için oluşan risk, İyot-131 kaynaklı kontaminasyondan değil, Stronsiyum-90, Sezyum-137 gibi daha uzun ömürlü izotoplardan kaynaklanmaktadır. Çernobil bölgesinde ölçülen değerler, Stronsiyum-90 için 30 mSv, Sezyum-137 için de 15 mSv civarındadır. Bu izotoplar, bölgede yetişen ekinlere düştüğünde, bir kontaminasyon yaratacaktır. Ancak, etki doz değerlerinden de anlaşılabileceği gibi oldukça düşüktür. AFAD verilerine göre, 100 mSv'ye kadar alınan dozun insan sağlığına olan etkileri kanıtlanamamıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu, yangının yaşandığı yakın yerlerde ciddi bir sorun olabilir, ancak Ukrayna’da tüm ülkeye ulaşan miktar o kadar düşük olmuştur ki bitki örtüsü, toprak, su veya diğer ortamlarda radyoaktivite ile ilgili herhangi bir sağlık endişesi yaratmaz. Radyoaktif partiküller rüzgarla veya yağış şekilleriyle çok daha uzak yerlere taşınsa bile, partiküllerin havadaki veya yağmur suyundaki yoğunluk oranı o kadar azdır ki yeryüzüne yağmurla birlikte indiğinde hem insanlara hem de tüm doğal hayata zararsız hale gelir.

Kiev ve Fransa karşılaştırması, durumu anlamak için yerinde olacaktır. Fransa Nükleer Güvenlik Enstitüsü (Institut de radioprotection et de sûreté nucléaire IRSN) tarafından yayınlanan rapor, Kiev’de yapılan ölçümlerin sonucunda, alınan dozun 1 nanosievert civarında olduğunu söylemektedir. Bu, “son derece düşük” bir miktardır. Fransa’da yapılan ölçümler ise, etkinin “önemsiz” olduğunu söylemektedir.

Hatta yağmurun ve yağmur suyunun size zararı olmasının aksine 2017 yılında yapılan bir çalışmaya göre yağmurun ve yağmur suyunun, doğal radyasyon kaynağı olan ve topraktan zaman zaman sızarak havaya karışan radyoaktif Radon-222 gazının salınımını azalttığı ve böylelikle doğal radyasyon seviyesini düşürdüğü ortaya konulmuştur.

Not: Konu hakkında daha fazla bilgi için, radyasyon güvenliği hakkındaki yazımızı veradyasyonun biyolojik etkilerihakkında yazdığımız yazılarımızı inceleyebilirsiniz.

Tüm Reklamları Kapat

Hazırlayan:Emre İnanır
Geliştiren:Ege Can Karanfil

Referanslar:
1. Harvard Women's Health Watch, "Radiation risk from medical imaging"
https://www.health.harvard.edu/cancer/radiation-risk-from-medical-imaging
2. The Guardian, " Japan nuclear crisis and tsunami - Tuesday 15 March part one"
https://www.theguardian.com/world/2011/mar/15/japan-nuclear-crisis-tsunami-live)
3.Türk Radyasyon Onkolojisi Derneği, "Görüntüleme Teknikleri - Radyasyon Dozu"
https://www.trod.org.tr/hastalarimiz_icin.php?id=992
4.CNN, "Chernobyl radiation levels spike as forest fires rage"
https://edition.cnn.com/2020/04/06/europe/chernobyl-fire-radiation-scli-intl-scn/index.html
5.F. Kulali, I. Akkurt, N. Özgür, "The Effect of Meteorological Parameters on Radon Concentration in Soil Gas"
http://przyrbwn.icm.edu.pl/APP/PDF/132/app132z3-IIp051.pdf
6. TeachNuclear, “Effects of Ionizing Radiation on DNA”
<https://teachnuclear.ca/all-things-nuclear/radiation/biological-effects-of-radiation/effects-of-ionizing-radiation-on-dna/>
7.TAEK, “İyonlaştırıcı Radyasyonun Biyolojik Etkileri”
<http://www.taek.gov.tr/tr/kullanma-bulundurma-lisans%C4%B1/158-egitim-arastirma/bilgi-kosesi/radyasyondan-korunma/1052-iyonlastirici-radyasyonun-biyolojik-etkileri.ht
8.TAEK, “Radyasyon “Radyasyon ve Biz”
<http://www.taek.gov.tr/ogrenci/sf4.html>
9.AFAD, “Radyasyon Dozları ve Etkileri”
<https://www.afad.gov.tr/tr/23733/Radyasyon-Dozlari-ve-Etkileri>

Kapak Görseli:
https://www.insider.com/chernobyl-nuclear-plant-exclusion-zone-forest-wildfire-contained-photos-2020-4

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 11:57:44 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12684

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
R. Bilim, et al. Çernobil Yangını: Radyasyon Türkiye'yi Etkileyecek Mi?. (26 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12684
Bilim, R., Kayalı, Ö. (2020, April 26). Çernobil Yangını: Radyasyon Türkiye'yi Etkileyecek Mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12684
R. Bilim, et al. “Çernobil Yangını: Radyasyon Türkiye'yi Etkileyecek Mi?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 26 Apr. 2020, https://evrimagaci.org/s/12684.
Bilim, Rasyonalist. Kayalı, Ögetay. “Çernobil Yangını: Radyasyon Türkiye'yi Etkileyecek Mi?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, April 26, 2020. https://evrimagaci.org/s/12684.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close