Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Merkür Gezegeni | Özellikleri, Manyetik Alanı, Atmosferi…

Merkür Gezegeni | Özellikleri, Manyetik Alanı, Atmosferi…
7 dakika
5,763
  • Özgün
Tüm Reklamları Kapat

Merkür, Güneş sisteminin 1. gezegenidir. Güneş'e en yakın gezegen olan Merkür aynı zamanda Güneş sisteminin en küçük gezegenidir ve görsel olarak uydumuz Ay'a oldukça benzer. Ayrıca bu gezegenin bir günü, bir yılından daha uzundur.

İnce bir atmosfere sahip olan gezegende gece ve gündüz arasındaki sıcaklık farkı son derece yüksektir. Kayaç bir gezegen olan Merkür'ün uydusu ise bulunmamaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Merkür, adını Yunan tanrısı Hermes'ten (Latinceye Mercurius olarak geçmiştir) almıştır.



Merkür'ün Yörünge Özellikleri

Merkür gezegeninin yörüngesi hakkında söylenebilecek ilk şey, onun tuhaf gün ve yıl kavramıdır. Gezegenin kendi etrafındaki bir tam turu yaklaşık 59 gün sürerken, Güneş etrafındaki dolanması yaklaşık 89 gün sürer. Yani Güneş etrafında 2 tam tur atarken kendi etrafında 3 tam tur atmış olur. Bir başka deyişle Dünya için 1:365 olan oran, burada 2:3'tür.

Bu durum Merkür'ün bir yılı kavramına farklı bir durum ekler. Gezegen kendi ekseni etrafında dönerken, Güneş etrafında da kayda değer miktarda yol aldığı için, bir günün süresi beklenenden biraz daha uzundur. Normalde gezegen 59 günde kendi ekseni etrafında dönse de bir Güneş günü 176 Dünya günü sürmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Güneş günü (ya da yıldız günü - sidereal day). Bir günün gerçekleşmesi 1 ile 3 arasında olur. Dünya için 1 ile 2 arasındaki yer değiştirme çok büyük olmadığından bu 1 ile 3 durumuyla neredeyse aynıdır.
Güneş günü (ya da yıldız günü - sidereal day). Bir günün gerçekleşmesi 1 ile 3 arasında olur. Dünya için 1 ile 2 arasındaki yer değiştirme çok büyük olmadığından bu 1 ile 3 durumuyla neredeyse aynıdır.

Yörüngesiyle ilgili bir diğer ilginç sonuç, basıklığınındiğer gezegenlerin yörüngesinin basıklığından dikkat çekici miktarda fazla olduğudur.

Basıklığın bu denli fazla olmasından dolayı gezegenin Güneş'e olan uzaklığı, Güneş'e en yakın olduğu konumda (enberi) yaklaşık 47 milyon kilometre, en uzak olduğu konumda (enöte) ise yaklaşık 70 milyon kilometredir (bkz. yörünge ve basıklık).

Venüs'ün yörüngesinin basıklığı 0.006, Dünya'nın yörüngesinin basıklığı ise 0.016 iken, Merkür'ün yörüngesinin basıklığı yaklaşık olarak 0.20'dir (Dünya'nınkinin neredeyse 13 katı).

Eksen eğikliğine bakıldığında gezegenin, Güneş etrafındaki dolanma düzlemine neredeyse dik olduğu görülür. Eksen eğikliği yalnızca 2 derecedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Gezegenlerin yörünge hızı, Güneş'e yaklaştıklarında, Kepler yasalarının bize söylediği gibi artmaktadır. Yörünge hızındaki bu değişim, zaten kendi etrafında düşük bir hızla dönen Merkür'ün gün kavramının, Dünya'dakinden farklı olmasına yol açmıştır.

Dünya'nın kendi etrafındaki bir tam turu, Güneş'in doğuşu ile batışı arasında geçen süreyle tanımlanabilir. Merkür'de ise, özellikle gezegenin yörünge hızı arttığında, gezegen kendi etrafında henüz bir tam tur atmamışken, gezegenin bazı yerlerinde doğan Güneş hızlıca batıp sonra tekrar doğabilmektedir (benzer şekilde, gün batımı sırasında da bu durum söz konusu olabilir).

Abedin kraterinin iç yapısıReferans: By NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington - AWESOME ABEDIN, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=88501436
Abedin kraterinin iç yapısıReferans: By NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington - AWESOME ABEDIN, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=88501436

Fiziksel Özellikleri

Merkür boyut olarak, Dünya'nın yalnızca 3'te 1'i kadardır. Ekvatoryal yarıçapı kutupsal yarıçapına neredeyse eşit olan gezegeninyarıçapı2440 km'dir. Bu sebeple basıklaşma değeri 0 olarak alınır.

Merkür'ün kütlesi3.3x1023 kilogramdır, bu değer Dünya'nın kütlesinin yalnızca %5'ine karşılık gelir.. Gezegenin ortalama yoğunluğu5.427 g/cm3olarak hesaplanabilir. Bu yoğunluk değeri onun en yoğun ikinci gezegen olduğunu bize gösterir (en yüksek yoğunluğa sahip gezegen 5.514 g/cm3ile Dünya'dır).

Merkür yüzeyinin, yükseltilere göre renklendirilmiş görüntüsüReferans: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington
Merkür yüzeyinin, yükseltilere göre renklendirilmiş görüntüsüReferans: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Carnegie Institution of Washington

Yüzey Yapısı

Ay'dakilere benzer pek çok kratere sahip olan gezegenin yüzeyindeki yapılara, hayatını kaybetmiş ünlü sanatçıların isimleri verilmiştir (örneğin Rachmaninoff havzası).

Tüm Reklamları Kapat

Yalnızca krater yapılarıyla değil, aynı zamanda rengiyle de Ay'a benzeyen gezegenin yüzeyinde düzlükler olduğu kadar birkaç kilometre derinliğe ulaşabilen uçurumlar da bulunmaktadır.

Yörünge Parametreleri

Enöte69,816,900 km
(0.466697 AB)
Enberi46,001,200 km
(0.307499 AB)
Yarı büyük eksen57,909,050 km
(0.387098 AB)
Basıklık0.205630
Yörünge periyodu87.9691 gün
Kavuşum periyodu115.88 gün
Ort. yörünge hızı47.362 km/s
Ort. ayrıklık174.796°
Eğiklik7.005° (ekliptik)
3.38° (Güneş’in ekvatoru)
Çıkış düğümü boylamı48.331°
Günberi açısı29.124°
UydularYok

Fiziksel Özellikleri

Ort. Çap4880 km
Ort. Yarıçap2,439.7±1.0 km
Basıklaşma0.0000
Yüzey alanı7.48×107 km2
Hacim6.083×1010 km3
Kütle3.3011×1023 kg
Ort. yoğunluk5.427 g/cm3
Yüzey çekim ivmesi3.7 m/s2
Kaçış hızı4.25 km/s
Yıldız (sidereal) dönüş periyodu58.646 gün
1,407.5 saat
Ekvatoryal dönüş hızı3.026 m/s
Eksen eğikliği2.04° ± 0.08°
(yörüngeye)
Kuzey kutbu sağ açıklık281.01°
18 saat 44 dakika 2 saniye
Kuzey kutbu dik açıklık61.45°
Albedo
0.142 (geometrik)
0.088 (Bond)
Yüzey sıcaklığı
0°K, 0°G
min. 100 K
ort. 340 K
maks. 700 K
Yüzey sıcaklığı
85°K, 0°G
min. 80 K
ort. 200 K
maks. 380 K
Görünür parlaklık−2.48’ten+7.25’ya
Açısal çap4.5"–13″

Atmosferi

Tüm Reklamları Kapat

Yüzey basıncı-
Hacimce bileşen oranlarıAtomik oksijen, sodyum,magnezyum, atomik hidrojen, potasyum, kalsiyum, helyum ve eser miktarda demir, alüminyum, argon, dinitrojen, dioksijen, karbondioksit, su buharı, ksenon, kripton, neon

Merkür Güneş'e en yakın gezegen olduğu için, sezgisel olarak Güneş sisteminin en sıcak gezegeninin o olduğu düşünülebilir. Ancak hatırlayacak olursak, Venüs'ün atmosferinin çok kalın olduğunu ve bu yüzden, gezegendeki ısının önemli bir miktarının sera gazlarınca hapsedildiğini anlatmıştık. İşte tam olarak bu durum sebebiyle, Güneş sistemindekien sıcak gezegen Merkür değil Venüs'tür.

Merkür'ün oldukça ince olan atmosferi, ısıyı hapsetmede son derece başarısızdır. Öyle ki, Güneş ışınlarının vurduğu bölgelerde (yani gündüzleri) sıcaklık 430 °C'ye ulaşabilirken, Güneş ışığının vurmadığı bölgelerde (yani geceleri) -190 °C'ye düşebilmektedir.

Atmosfer Yapısı

Merkür'ün çok ince atmosferi, Güneş rüzgarlarının ve çarpan meteorların gezegenin yüzeyinden koparttığı materyallerden oluşmaktadır. Aslında tam olarak bu sebepten, atmosfer yerine egzosfer demek daha doğru olacaktır. Bu yapı, ağırlıklı olarak oksijen, sodyum, hidrojen, helyum ve potasyumdan oluşmuştur ve atmosfer basıncı neredeyse sıfırdır.

İç Yapısı ve Manyetosferi

Gezegenin çekirdeği, yaklaşık 2074 km'lik yarıçapa sahiptir. Başka bir deyişle, Merkür'ün yarıçapının %85'lik kısmı, gezegenin çekirdeğine karşılık gelmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Kai ve Maymun Kral: Destansoy Ailesi’nin Efsaneler Koleksiyonu 3

Bir kitap koleksiyonu bulunur Profesör Destansoy’un mahzenindeki hazineler arasında. Atalarından kalma efsanelerdir bunlar, korkusuz savaşçılar ve beklenmedik kahramanların öykülerini anlatır sayfalarında.

Destansoy Ailesi’nin bu yeni efsanesinde kahramanımızın adı Kai, adresimiz ise Antik Çin. Tehlikeli canavarlar, sihirli şeftaliler ve büyük zorluklarla dolu bu diyarda Kai acaba Maymun Kral’ı kendisine yardım etmeye ikna edebilecek ve ne müthiş bir maceracı olduğunu herkese kanıtlayabilecek mi?

Waterstones Ödülü sahibi ve CILIP Kate Greenaway Madalyası adayı Joe Todd-Stanton’dan, macera seven çocuklar için göz alıcı çizimler ve büyüleyici mitolojik karakterlerle dolu şahane bir yolculuk.

Destansoy Ailesi’nin Efsaneler Koleksiyonu hakkında:

Destansoy Ailesi olarak binlerce yıldır efsanevi yaratıkların ve cisimlerin toplanması ve korunması görevini üstlenmiş durumdayız. Ve bendeniz Profesör Destansoy, bu görev sırasında yaşadığımız müthiş olayları bir araya getirmeye karar verdim. Bu sayfalarda ve gelecek diğer kitaplarımda ailemizin destansı maceralarının öykülerini bulacaksın.

Devamını Göster
₺125.00
Kai ve Maymun Kral: Destansoy Ailesi’nin Efsaneler Koleksiyonu 3
  • Dış Sitelerde Paylaş

Merkür'ün manyetik alan şiddeti Referans: Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5302198
Merkür'ün manyetik alan şiddeti Referans: Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5302198
Merkür'ün manyetik alan şiddeti, Dünya'nınkinin yaklaşık %1'i kadardır.

Her ne kadar oldukça küçük bir gezegen olsa da Merkür manyetik alana sahiptir. Gezegenin manyetik alanı, kısmi olarak eriyik haldeki ve demir zengini çekirdeğinin hareketi sebebiyle oluşmaktadır. Bu etkiye dinamo etkisi de denmektedir.

Genel Görelilik Teorisinin Testi

1900'lü yılların başlarında Newton mekaniği ile gezegenlerin hareketi oldukça iyi bir şekilde açıklanabiliyordu, fakat Merkür için durum biraz farklıydı. Bu gezegen, Newton mekaniğinin öngörmediği bir presesyon hareketi yapıyordu. Başlarda bunun, henüz gözlemi yapılmamış bir başka gezegenin olası kütle çekimsel etkisi nedeniyle olabileceği düşünülse de bu gözlenmemiş gezegen asla bulunamadı.

Merkür'ün enberi noktasındaki kaymaya neden olan presesyon hareketi.
Merkür'ün enberi noktasındaki kaymaya neden olan presesyon hareketi.

Yörüngenin yaptığı bu kayma hareketini Einstein’ın genel görelilik teorisi kusursuz bir biçimde açıklıyordu. Çünkü bu hareket sebep olan şey, cisimlerin birbirine uyguladığı çekim değil, bükülen uzay-zamanda yaptıkları hareketti ve böylesi bir fizikte, böyle bir yörünge hareketi öngörülebiliyordu. Hatta diğer gezegenler de bu hareketi yapıyordu, yalnızca bu durum Merkür’de daha barizdi. Gözlemler, genel görelilik teorisinin öngördüğü kayma miktarını kusursuz bir biçimde örtüşüyordu (bkz. genel görelilik teorisinin gözlemsel testleri)

Kısaca Merkür Gezegeni (Özet)

  • Merkür gezegeni Güneş sisteminin birinci gezegenidir.
  • Yarıçapı 2440 kilometredir.
  • Kütlesi 3.3×1023 kilogramdır.
  • Ortalama yoğunluğu 5.427 g/cm3'dür.
  • Yüzey yapısı Ay ile oldukça benzerdir.
  • Uydusu yoktur.
  • Atmosferi yok denecek kadar incedir.
  • Geceleri -190°C'ye düşebilirken gündüzleri 430°C'ye çıkabilir.
  • Manyetik alanı Dünya'nınkinin %1'i kadardır.
  • Eksen eğikliği yaklaşık 2°'dir.
  • Güneş etrafında 2 tam tur attığında kendi etrafında 3 tur atmış olur (2:3 oran).
  • Kendi ekseni etrafında 59 günde dönse de bu sıradaki yörünge hareketi nedeniyle bir gün 176 Dünya günü sürer.
  • Yörünge basıklığı diğer gezegenlere göre oldukça fazladır (eliptik yörünge, e=0.206)
  • Belirgin şekilde farklı yörünge hareketi, genel göreliliğin gözlemsel ispatı olmasını sağlamıştır.

Hazırlayan:Ege Can Karanfil
Editör:
Ögetay Kayalı

Referanslar

1. Eric Chaisson & Steve McMillan, Astronomy Today 8th edition, Chapter 8

2. NASA Solar System, In Depth

3. NASA Solar System, Overview

4. NASA, Fact Sheet

Kapak Görseli: NASA/JHUAPL/CIW)

Tablodaki veriler: Wikipedia

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 15:51:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12849

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. C. Karanfil, et al. Merkür Gezegeni | Özellikleri, Manyetik Alanı, Atmosferi…. (18 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12849
Karanfil, E. C., Kayalı, Ö. (2020, November 18). Merkür Gezegeni | Özellikleri, Manyetik Alanı, Atmosferi…. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12849
E. C. Karanfil, et al. “Merkür Gezegeni | Özellikleri, Manyetik Alanı, Atmosferi….” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 18 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/12849.
Karanfil, Ege Can. Kayalı, Ögetay. “Merkür Gezegeni | Özellikleri, Manyetik Alanı, Atmosferi….” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, November 18, 2020. https://evrimagaci.org/s/12849.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close