SafsatalarFelsefePopüler Bilim

Safsata: Otoriteye Başvurma

Tanım: Otoriteye başvurma ya da ipse dixit, kanıt olarak bir otorite göstermektir. Fakat aslında bu otorite, konuyla ilgili olan bir otorite değildir. Bir otoritenin varlığı güven verdiğinden, çoğunlukla iddiayı güçlü göstermek için kullanılır. Dikkat edilmesi gereken; kanıt olarak sunulan otoritenin, konudaki yetkinliğidir.

Örnek 1:

Lisede çok iyi bir tarih öğretmenimiz vardı ve bize sıklıkla önemli tavsiyelerde bulunurdu. Bir gün ,başı ağrıyan bir arkadaşımıza, eğer birkaç kere saçını çekerse, baş ağrısının geçeceğini söyledi. Gerçekten de arkadaşımızın o gün baş ağrısı geçmişti. Bu yüzden ne zaman başım ağrısa saçımı çekerim. Bazen gerçekten işe yarıyor!

Lisedeki tarih öğretmenin iyi bir doktor olup olmadığı pek tartışmaya açık bir konu gibi durmuyor. Tarih konusunda engin bilgilere sahip olup, deneyimleri ve bilgi birikimi sayesinde öğrencilerinin gözünde önemli bir kişi haline gelmiş olabilir. Fakat bu onu her alanda güvenilmesi gereken bir kişi yapmamalıdır. Bu, ne yazık ki toplumun sıklıkla düştüğü hatalardan biridir ve sıklıkla bilgiyle şov yapıp insanları etkileyen kişiler tarafından, toplumu manipüle etmek için kullanılır. Bir alanda bilgi sahibi olup, bu alanda yaptığı gösterişle ilgi odağı haline gelir, güven kazanır, ardından da uzmanı olmadığı konularda dayanaksız şeyler üreterek insanları manipüle eder.

Ayrıca kaç kere saçınızı çektiğinizde ağrınız kesildi? Çektiğinizde ağrınızın kesilme oranını hesapladınız mı? Ya çekmediğinizdeki oran? İkisi arasındaki farka hiç bakmayı denediniz mi? Peki ya bu durumu açıklayacak ne gibi bir mekanizma öne sürebilirsiniz?

Dikkat:

Bu durum, kesinlikle bir otoritenin referans gösterilemeyeceği anlamına gelmez. Örneğin kardiyoloji alanında bir tartışma içerisindeyseniz, iyi bir kardiyoloğu ve çalışmalarını örnek vermek son derece doğru bir harekettir. En nihayetinde bilim, referanslar üzerine inşa edilir. Burada hatalı olan, aynı kardiyoloğun sözlerini gidip beslenme üzerine bir tartışmada kullanmaktır. En nihayetinde kardiyolog, bir beslenme uzmanı değildir. Yüzlerce, hatta binlerce beslenme uzmanı varken, bunların hiçbirinden alıntı yapamayıp, bir kardiyologdan alıntı yapmak sizce de şüphe uyandırıcı değil mi? Her ne kadar kardiyoloğun sözleri doğru olabilse de, en doğrusu daima konuyla ilgili otoriteden gelecektir. Hem onca uzman varken, neden başka bir alandan birine güvenesiniz ki?

Tüm bunlara ek olarak, alanında uzman kişinin yetkinliği de asla göz ardı edilmemelidir. Birçok beslenme uzmanı var elbette, fakat hangisi ne kadar doğru kaynaklar sunuyor? Hangisi alanına ne kadar hakim, hangisi ne üzerine çalışmalar yapmış, sözlerini hangi bilimsel araştırmaları referans alarak söylüyor… Otorite, her ne kadar otorite olsa da, o da kanıtlarını, diğer herkes gibi sunabilmelidir. Güvenmenizi istediği cevaplanamayan bir açık kapı, daima şüphe uyandırmalıdır.

Ögetay Kayalı

Kaynaklar
1. Logically Fallacious: The Ultimate Collection of Over 300 Logical Fallacies – Bo Bennett
2. https://www.logicallyfallacious.com/tools/lp/Bo/LogicalFallacies/21/Appeal-to-Authority

Ögetay Kayalı

Rasyonalist kurucu, editör ve kıdemli yazar. NASA'nın APOD platformunda görevli olmak üzere, Michigan Tech. Üniversitesinde araştırma görevlisi olarak Astrofizik üzerine doktora yapmaktadır. Ege Üni. Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümünden birincilikle mezun olduktan sonra bir yıl kozmoloji üzerine yüksek lisans, ardından bir yıl da İzmir Uluslararası Biyotıp ve Genom Merkezinde Moleküler Biyoloji ve Genetik üzerine yüksek lisans yapmıştır.

Leave a Reply

Your email address will not be published.

Back to top button