Kızarmış Yağ Neden Patlar?
Mutfakta daha önce kızartma yapmış olan herkesin muhakkak başına gelmiştir. Yağ tavaya konur, ocağın altı açılır yağın kızarması beklenir. Ardından kesilmiş ve yıkanmış patatesler tavaya fırlatılıp kaçılır! Çünkü kızgın yağ birazdan her tarafa sıçramaya başlayacaktır.
Büyüklerim bu yağ sıçraması etraftaki halıyı mahvetmesin diye yere örtü sererlerdi. Aslında biraz fizik bilince örtüye de kaçarak atmaya da hiç gerek kalmıyor. Çünkü buna sebep olan şey, aslında gözleyerek de fark edebileceğimiz bir sebepten kaynaklanıyor.
Kızarmış Yağ Neden Patlar?
Yağ ve su birbirleriyle karışmadıklarından, yoğunluğu fazla olan su dibe çökerken yoğunluğu az olan yağ yüzeye çıkar. Hatta zeytinyağı gibi üste çıkmak deyimi de buradan gelir.
Eğer kızarmış yağın içerisine “yıkadığınız” bir yiyeceği koymaya çalışırsanız bu patlamaların olması kaçınılmazdır. Çünkü yiyeceği yıkadığınızda, su her ne kadar üzerinden aksa da ufak miktarlarda üzerinde kalır. Bu ufak su damlacıkları yağın üzerine düştüklerinde, yoğunluk farkından ötürü hemen tavanın dibine çökerler. Kızgın tava bu su damlacıklarını hemen buharlaştırır. Buharlaşan bu su, hızla yükselerek havaya karışmak ister. Fakat üstünde yağ tabakası olduğu için öncelikle bunun içinden geçer. Hızla yükselen bu hava kabarcığı yüzeye ulaştığında bir miktar yağı da kendisiyle beraber fırlatır. İşte gerçekleşen olay tam da budur.
Fakat burada bir detay nokta daha var. Yağın kaynama sıcaklığı yaklaşık 200 santrigrat derecedir, yani suyun kaynama sıcaklığından yaklaşık 100 derece daha fazla. Dolayısıyla buhar yağın içerisinde yükselirken bir yandan da ısınmaya devam eder ve genleşir. Bu da patlamayı şiddetli kılar. Zaten dikkat ederseniz çok sıcak olmayan bir yağda patlamalar o kadar şiddetli olmaz.
Gördüğünüz üzere basit fizik bilgisiyle bu patlamaların önüne çok kolay bir şekilde geçebiliyoruz. Kızarmış yağın içerisine atacağınız şeyin kuru olmasına ve yağın aşırı sıcak olmamasına özen gösterirseniz, patlamalardan da kurtulabilirsiniz.
Peki Bunun Astronomi ile İlgisi Nedir?
Yıldızların içindeki “ısı iletim” mekanizmalarından biri, tıpkı bulunduğu yoğun ortamda yükselme eğilimi gösteren daha az yoğun su damlacıkları gibidir. Yıldızın çekirdeğine yakın bölgelerde bulunan madde daha sıcaktır. Sıcak olan maddenin yoğunluğu ise kendinden soğuk olana göre daha düşüktür. Dolayısıyla bu sıcak fakat yoğunluğu düşük olan madde, yıldızın dış kısımlarına doğru yükselme eğilimi gösterir. Yani yıldızın çekirdeğinde üretilen ısı bu gördüğünüz basit mekanizma yoluyla dışarı taşınır. Bu konuyu daha sonra yıldızların iç yapısını anlatırken genişçe izah edeceğiz.
Hazırlayan: Ögetay Kayalı
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 08:13:44 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12899
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.