Yapılan son çalışmalara göre evren, düz bir geometriyi işaret ediyor. Hatta yapılan ölçümlerin oldukça hassas olduğunu ve pek de bir hataya mahal vermediğini de söyleyebiliriz. Lakin pek anlaşılmayan şey ise, evrenin düzlüğünden neyi kast ediyor olduğumuz.
Evrenin geometrisi için üç tane durumdan bahsederiz: Kapalı, açık ve düz. Kapalı evren modeli, küresel bir geometri ile ifade edilir. Açık bir geometri ise bir eyer şekliyle ifade edilir. Düz dediğimiz zaman ise, bildiğimiz masa düzlemi gibi bir şekil görürüz. Tıpkı aşağıdaki görselde gösterildiği gibi.
Lakin bunlar ciddi bir yanlış anlaşılmaya sebep olmaktadır. Örneğin kapalı bir geometriyi ifade etmek için bir küre metaforu kullanırız. Kapalı bir evren modelinde, hangi yöne giderseniz gidin, başladığınız noktaya geri dönersiniz. Tıpkı bir kürenin yüzeyinde yaptığınız hareket gibi. Eğer Dünya üzerinde dümdüz ilerleyecek olursanız, başladığınız noktaya geri dönersiniz. Lakin bu hareket, bir yüzeyin üzerinde yapılır. Dünya’nın merkezine doğru gittiğinizde aynı yere dönmezsiniz. Evrende ise durum farklıdır, çünkü herhangi bir yöne gitme tercihine sahipsiniz.
Kapalı bir geometri söz konusu olsaydı, hangi yöne gidersek gidelim, evrende başladığımız noktaya geri dönecektik. Bu sebeple kapalı kelimesi, oldukça yerindedir ve aslında birbirine paralel harekete başlayan iki ışın demetinin, bir noktada birleşebilmesi ihtimalini ifade eder. Tıpkı meridyenlerde olduğu gibi.
Düz bir geometride, yani yapılan ölçümlerimize göre evrenin şu anki geometrisinde ise, birbirine paralel harekete başlayan ışın demetleri sonsuza kadar birbirlerine paralel giderler. Çok daha yalın bir ifadeyle, dümdüz gitmeye çalıştığınızda, gerçekten dümdüz gidersiniz. Evren sizi bir yönde sapmaya zorlamaz. Çünkü hareketiniz, evrenin geometrisini takip etmek zorundadır.
Özetle evrenin düz bir geometriye sahip olması, gündelik hayattan alışık olduğumuz bir durumdur. İki nokta arasındaki mesafeyi bir doğru ile rahatça ifade edip, buradan şuraya dümdüz giderim diyebilirsiniz. İşte tam olarak evren, böyle hareket yapmanıza müsaade edecek bir geometriye sahip görünüyor. Diğer durumlarda ise bu mümkün olmayacaktı.
Ögetay Kayalı
Referanslar
1. Liddle, A. (2015). An Introduction to Modern Cosmology. Wiley.
2. Planck Collaboration, Ade, P. A. R., Aghanim, N., Arnaud, M., Ashdown, M., Aumont, J., … Zonca, A. (2015). Planck 2015 results. XIII. Cosmological parameters. arXiv, 1502.01589. https://doi.org/10.1007/s13398-014-0173-7.2
