1 Trilyon Tonluk Buzdağı Antarktika'dan Koptu!

Her ne kadar emin olamasak da su götürmez olan bir gerçek bilim insanları tarafından gözler önüne serildi: Devasa bir buz parçası Antarktika'dan koptu! Yaklaşık olarak 5800 km² yüzey alanına sahip olan buzdağından, Larsen C Ice Shelf'de oluşan bir yarık sorumlu.

Araştırmacılar, Antarktika'daki buzda oluşan yarığı 2010 yılında fark ettiler. 2016 yılına kadar hızlı bir şekilde büyüyen yarık, tahminlere göre 10 ile 12 Temmuz 2017 tarihleri arasında parçalandı.

Antarktika'da bulunan Larsen C Ice Shelf üzerinde iklim değişikliğinin sonuçlarını araştıran bir proje olan MIDAS Projesi'nde görevli Swansea Üniversitesi'nden buzulbilimci Martin O'Leary, 12 Temmuz Çarşamba sabahı buzdağının kopması haberini Twitter üzerinden şu ifadelerle duyurdu:

Şok gelişme! Buzdağı, Larsen C'den bütünüyle koptu. Detayları yakında açıklayacağız.

NASA'nın Dünya gözlem uydularından olan MODIS, muazzam olayın fotoğrafını ilk çekenlerden oldu. Aşağıdaki fotoğrafla birlikte Swansea Üniversitesi'nden MODIS projesi üyesi Adrian Luckman'in yarattığı başka bir fotoğrafta da buzdağında bir bozulma olmadığı gözlenebiliyor.

Science Alert

Aşağıdaki fotoğraf ise MODIS tarafından 12 Temmuz günü çekilen Larsen C Ice Shelf ve kopan buzdağının termal bir görüntüsü. Önceden çekilmiş uydu fotoğraflarıyla karşılaştırılınca, bu buzdağının en büyük 3. buzdağı olduğu söylenebilir.

Luckman ve O'Leary'nın 12 Temmuz'da yaptıkları açıklamaya göre kopan buzdağı kaydedilenler arasındaki en büyüklerden biri ve adı muhtemelen A68 olacak. Luckman ve O'Leary bu konuda şunları söylüyor:

Bu buzdağının kopması, Larsen C'nin yüzey alanını %12'den fazla azalttı ve Antarktika kıtasının görüntüsünün tamamen değişmesine yol açtı.

Peki bu buzdağı ne kadar büyük ve nereye doğru gidiyor? Kopan buz parçasının yüzey alanı kabaca 5800 km² olarak hesaplandı ve Avrupa'nın buz görüntüleme uydusu CryoSat tarafından yakın zamanda yapılan kesin ölçümler kullanılarak buzdağının hacmi de hesaplanabildi.

Buzdağının kopmasından günler önce Edinburgh Üniversitesi'nden buzulbilimci Noel Gourmelan ve iş arkadaşları, şimdi Güney Kutup Denizi'ne doğru sürüklenen buzdağının 190 metre kalınlığında olduğunu ve 1155 km³ donmuş su içerdiğini hesapladılar. Bu kadar su ile 460'tan fazla olimpik yüzme havuzunu doldurmak mümkün!

Gourmelen ve ESA, buzdağının 3 boyutlu bir animasyonunu 5 Temmuz'da hazırladılar. Buzdağı kopmadan birkaç gün önce bilim insanları; bu olayın yaşanacağından emin olmadıklarını, çünkü büyük kütleli buz parçalarının kopmasının çok nadir yaşandığını söylediler. Leeds Üniversitesi'nden buzulbilimci Anna Hogg ESA basın açıklaması sırasında şunları söyledi:

Kopan buzdağı, daha küçük parçalara da ayrılabilirdi. Tek parça olsa da olmasa da bu buzdağı okyanus akıntıları tarafından kuzeye, Falkland Adaları'na kadar bile sürüklenebilir.

Falklan Adaları, Larsen C buzuluna yaklaşık olarak 1610 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Aşağıdaki görsel, 1999 ile 2010 yılları arasında kopan buzdağlarının eriyene kadar izledikleri rotaları gösteriyor. Bizim devasa buz kütlemizin de aşağıdaki rotalardan birine benzer bir rota çizmesi muhtemel:

Science Alert

Antarktika'da bulunan Larsen C Ice Shelf, kıtada bulunan en büyük buzullardan biri. Öyle ki oluşumu binlerce yıl sürüyor. MIDAS Projesi ekibi tarafından Twitter üzerinden yapılan bir açıklamaya göre buzullardan kopan çoğu buzdağı, aslında yüzlerce yıl biriken karlardan oluşuyor. Fakat kar tabakasının altında daha eski bir iç tabaka bulunuyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Science Alert

MIDAS ekibi, uydulardan alınan görüntülerde kopan buzulun yön değiştirip kuzeye doğru ilerlediğini ve Güney Kutup Denizi'ne doğru hareket ettiğini açıkladı.

Aşağıdaki animasyon; yarığın zayıf buz kütlelerini ezerek nasıl bir anda büyüdüğünü ve daha kalın, güçlü kütlelerle karşılaştığında nasıl yavaşladığını gösteriyor. Okyanus sağ üst kısımda yeşil ile, Larsen C ise mavi çizgilerle gösteriliyor. Arka kısımda bulunan beyazlık ise buzulu temsil ediyor. Son kare ise yarığın, buzulun tepesinde nasıl birden fazla yöne doğru genişlediğini gösteriyor. Bu kare, böyle büyük bir kopmanın kaçınılmaz olduğunu bir kanıtı adeta.

ESA'nın Copernicus uydusu tarafından çekilen görüntülerde ise kırılma daha net bir şekilde görülüyor.

Science Alert

Peki bu olayın sorumlusu bizler miyiz? Buzdağı eridiği zaman su seviyelerini yükseltmeyecek, çünkü kopmadan önce de Larsen C'nin bir parçası olarak suda yüzüyordu. Fakat Luckman ve O'Leary tarafından yapılan açıklamaya göre kopan buzdağı Larsen C'nin daha az stabil olmasına yol açacak. Hatta küçük bir ihtimal de olsa kopan buzdağı, Larsen C ve hemen ardında bulunan eski buzulun çökmesine neden olabilir.

Bu kaos gerçekleşse bile, bir ilk olmayacak bizim için. Zira 2002 yılında, Larsen C'nin hemen yanında bulunan Larsen B çöküp Kutup Denizi'nde kaybolmuştu. Yine yukarıdaki animasyonda 31 Ocak'ta başlayıp Nisan'a kadar devam eden olayı görebilirsiniz. Eğer Larsen C de aynı kaderi paylaşırsa, bilim insanlarının tahminleri doğrultusunda deniz seviyesi yaklaşık olarak 4 cm yükselecek.

Fakat Antarktika'da bulunan bilim insanları böyle bir olayın gerçekleşme ihtimalinin çok düşük olduğunu, olsa bile buzdağından dolayı değil; tamamen doğal bir süreç olarak gerçekleşeceğini belirttiler. Buzulbilimci Helen Amanda Fricker, geçtiğimiz ay The Guardian'a yazdığı yazıda şunları söylüyor:

Bunun gibi büyük buzdağı kopmaları, sağlıklı bir buzulun yaşadığı normal bir süreç aslında. Bu süreçler on yıllar, yüzyıllar kadar uzun periyotlarda gerçekleştiği için uydu veya insan ömründen çok daha uzun sürüyorlar. Çok büyük bir kayıpmış gibi görünen bu olay aslında Antarktika için bir temizlik sayılır.

Ama Fricker, insanlığın sebep olduğu iklim değişikliği hakkında bu kadar umursamaz olmamamız gerektiği konusunda bizi uyarıyor. Fricker açıklamasını şu cümlelerle bitiriyor:

Antarktika'da bulunan buzullar gün geçtikçe erimeye ve incelmeye devam ediyor. Bu sebepten, buzullar Antarktika'nın önemli bölgelerinde yüksek ölçüde kütle kaybediyor. Bu kontrol edilemez kayıplar, ileride geri dönüşü olmayan sonuçlara sebep olabilir.